ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ဇီ၀ျဖစ္ပ်က္မႈနဲ႔ ဆက္ ႏႊယ္ၿပီး ျဖစ္ေပၚလာတတ္တဲ့ ေရာဂါေတြ ထဲမွာေတာ့ ဆီးခ်ိဳေရာဂါဟာ လူသိ မ်ားတဲ့ ေရာဂါတစ္ခုပါပဲ။ ငယ္စဥ္က တည္းက အင္ဆူလင္ထုတ္လုပ္မႈ နည္း ပါးတာေၾကာင့္ ခံစားရတဲ့ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိ သလိုမ်ိဳး အသက္ႀကီးမွ ျဖစ္ရသည့္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါမ်ားလည္း ရွိၾကသည္။ အဲဒီလိုမ်ိဳး ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို ခံစားေနရ သူေတြရဲ႕ ေသြးထဲမွာ သၾကားဓာတ္ဟာ အခ်ိန္အၾကာႀကီး ျမင့္တက္ေနတတ္ၿပီး ေတာ့ ဆိုး႐ြားတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ေပၚ လာေစပါတယ္။ အထူးသိသာတာ ကေတာ့ ေျခေထာက္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာေတြပါပဲ။ ဆီးခ်ိဳနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး ျဖစ္လာမယ့္ က်န္းမာေရး အေျခအေန ေတြက ပုံစံ ၂ မ်ိဳး ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ဆီးခ်ိဳေၾကာင့္ အာ႐ုံေၾကာမ်ား ပ်က္စီး တာ၊ ေျခလက္ေတြမွာရွိတဲ့ ေသြးေၾကာ ေတြမွာ ထိခိုက္မႈျဖစ္တာလိုမ်ိဳး အေျခ အေနေတြ ဝင္လာတတ္ပါတယ္။
What is diabetic neuropathy?
ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္တဲ့ အခါမွာ သူတို႔ရဲ႕ အာ႐ုံေၾကာေတြဟာ ပ်က္စီးကုန္တတ္ၾကပါတယ္။ တကယ္လို႔ ေျခေထာက္၊ လက္ေထာက္မွာရွိတဲ့ ေသြး ေၾကာေတြ ပ်က္စီးကုန္တဲ့အခါမွာ ပူတာ၊ ေအးတာ၊ နာက်င္တာေတြကို ခံစား သိႏိုင္စြမ္း မရွိေတာ့ပါဘူး။ အဲ့ဒီလို အာ႐ုံခံစားႏိုင္မႈကင္းမဲ့သြားတာကို Sensory diabetic neuropathy လို႔ ေခၚၾကပါ တယ္။ အဲ့ဒီလို အေျခအေနေတြေၾကာင့္ ေျခေထာက္ဟာ ထိခိုက္မႈေတြ၊ နာက်င္မႈ ေတြကို အာ႐ုံခံစားႏိုင္စြမ္းမရွိေတာ့တဲ့ အခ်ိန္မွာ ရွနာေသးေသးေလးဟာ ပိုၿပီး ေတာ့ ဆိုး႐ြားလာၿပီး ကူးစက္ေရာဂါ ေတြကို ခံစားလာရေစပါတယ္။
ႂကြက္သားေတြ အလုပ္လုပ္ေအာင္ လႈံ႔ေဆာ္ေပးႏိုင္တဲ့ အာ႐ုံေၾကာေတြ ပ်က္စီးကုန္တာေၾကာင့္ ေျခေထာက္မွာ ရွိတဲ့ ႂကြက္သြားေတြဟာလည္း ေကာင္း ေကာင္း အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီလို အေျခအေနေတြေၾကာင့္ ေျခ ေထာက္ကို ဟန္ခ်က္ညီညီထိန္းဖို႔ခက္ခဲ လာၿပီး ေျခေထာက္တစ္ဖက္ဖက္ကို ပိုၿပီးေတာ့ အားျပဳလာေစပါတယ္။ ေလ့လာမႈေတြအရေတာ့ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိ တဲ့သူေတြထဲက ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ဟာ ေျခေထာက္မွာ အနာျဖစ္တတ္ၾက ပါတယ္။ အဲ့ဒီလို ေျခေထာက္မွာ အနာ ျဖစ္ရတာဟာ အာ႐ုံေၾကာေတြ ပ်က္စီး တာ၊ ေသြးေၾကာနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ေရာဂါ ေတြ Peripheral vascular disease ေၾကာင့္ပါပဲ။
Peripheral vascular diseaseန ဆိုတာ ဘာလဲ။
ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို ခံစားေနရတဲ့အခ်ိန္ မွာ ေသြးထဲမွာ သၾကားဓာတ္ေတြ ျမင့္ တက္မႈေၾကာင့္ ေသြးေၾကာေတြမွာ ေသြး စီးဆင္းမႈက ေျပာင္းလဲသြားပါတယ္။ အဲဒီလို ေျခလက္ေတြကို ေသြးစီးဆင္းမႈ နည္းတာကို Peripheral vascular disease လို႔ေခၚၾကပါတယ္။ အလြယ္ကူ ဆုံးေျပာရရင္ သူဟာ ေသြးစီးဆင္းမႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေျခအေနတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ႏွလုံးရဲ႕အေဝးက ေသြးေၾကာေတြမွာ ျဖစ္ တတ္ပါတယ္။ Peripheral vascular diseaseန ေၾကာင့္ လက္ေတြ ေျခေထာက္ ေတြကို ေသြးေကာင္းေကာင္း မစီးႏိုင္ ေတာ့ပါဘူး။ လုံေလာက္တဲ့ ေသြးစီးဆင္း မႈသာမရွိတာေၾကာင့္ အနာေတြ က်က္ ေအာင္လုပ္ေပးတဲ့ေနရာမွာ ခက္ခဲလာ ေစၿပီး အနာေတြ၊ ေျခလက္ပုပ္ေဆြးတာ ေတြကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ မွာ ေသြးစီးဆင္းမႈကလည္း နည္းသြား တာေၾကာင့္ ကူးစက္ေရာဂါပိုးသာ ဝင္ခဲ့ မယ္ဆိုရင္ အနာက်က္တာက နည္းသြား ပါလိမ့္မယ္။ အဲ့ဒီကေန တစ္သၽွဴးေတြ ပုပ္သြားၿပီး ေျခလက္ပုပ္ေဆြးနာေတြကို ျဖစ္ေစပါလိမ့္မယ္။
ဒါေၾကာင့္ လူတစ္ေယာက္ဟာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို ေျခရာခံမိတဲ့အခ်ိန္မွာ သူ႕ဆီမွာ အနာတရ မျဖစ္ဖို႔ကို အေတာ့္ကို ဂ႐ုစိုက္ရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေျခ ေထာက္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေနာက္ဆက္တြဲ ေတြကို ဆိုးဆိုး႐ြား႐ြားခံစားရဖို႔ အခြင့္ အလမ္းေတြ ပိုမ်ားေနတတ္ပါတယ္။ ေျခေထာက္ေတြဆီမွာ အနာမရေအာင္ ကာကြယ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အဲဒီလို ကာ ကြယ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ဆိုရင္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိ တဲ့သူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ေျခေထာက္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာေတြကို ေလ့လာ ထားရပါလိမ့္မယ္။
(က) Athlete’s foot
Athlete’s foot ဆိုတာဟာ မႈိစြဲတဲ့ အေျခအေနတစ္ခုျဖစ္ၿပီး သူ႕ေၾကာင့္ ယားယံတာ၊ နီျမန္းတာ၊ ေျခေထာက္ကြဲ တာေတြကို ခံစားရေစပါတယ္။ အဲ့ဒီလို ကြဲသြားတဲ့ေနရာကေန ပိုးေကာင္ေတြဟာ အေရျပားထဲကို ဝင္ေရာက္လာၿပီး ကူး စက္ေရာဂါေတြကို ခံစားရေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိတဲ့သူေတြ အေနနဲ႔ ေျခေထာက္မွာ မႈိစြဲတာလိုမ်ိဳး လကၡဏာေတြကို ျပလာတဲ့အခ်ိန္မွာ မႈိသတ္ေဆးေတြကို ဝယ္ယူသုံးစြဲရၿပီး ျဖစ္တဲ့ေနရာမွာ ခ်က္ခ်င္းလိမ္းသင့္ပါ တယ္။ ျဖစ္ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါသမားေတြဟာ မႈိစြဲတယ္လို႔ ထင္ ရတဲ့ လကၡဏာေတြကို ျမင္တာနဲ႔ သက္ ဆိုင္ရာဆရာဝန္ကို ေမးျမန္းစုံစမ္း သင့္ပါတယ္။
(ခ) Fungal nail infection
မႈိစြဲေနတဲ့ ေျခသည္းေတြဟာ အၫို ေရာင္ေတြ၊ အေရာင္ရင့္ရင့္ေျပာင္းေန တတ္သလို မာၿပီးေတာ့ ႂကြပ္ဆတ္ေန တတ္ပါတယ္။ သူတို႔ဟာ အလြယ္တကူ က်ိဳးႏိုင္ၿပီး တျခားေျခသည္းေတြနဲ႔ အေတာ့္ကို ကြာျခားေနတတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ ေျခသည္းေတြကေတာ့ သိသိသာ သာကို တြန္႔လိပ္ေနတတ္ပါတယ္။ မႈိေတြ ဟာ ႐ႉးဖိနပ္ေတြရဲ႕အတြင္းပိုင္း အလင္း ေရာင္မရွိတဲ့ ပူေႏြးစိုစြတ္တဲ့ေနရာေတြမွာ ရွင္သန္ေပါက္ဖြားႏိုင္ၾကပါတယ္။ က်ိဳး သြားတဲ့ ေျခသည္း၊ လက္သည္းေတြကေန မႈိျပန္စြဲဖို႔လည္း အခြင့္အလမ္းေတြ ပိုမ်ား သြားပါတယ္။ အဲ့ဒီလိုမ်ိဳး ေျခသည္းလက္ သည္းေတြမွာ မႈိစြဲသြားၿပီဆိုရင္ ကုသရ တာကခက္ပါတယ္။ သူတို႔ကို ဖယ္ရွား ႏိုင္ဖို႔အတြက္ လိမ္းေဆးေတြကို ဝယ္ယူ အသုံးျပဳႏိုင္ေပမယ့္ ေသာက္ေဆးအေန နဲ႔ အသုံးျပဳတာက ပိုၿပီးေတာ့ ထိေရာက္မႈ ရွိတာေၾကာင့္ သက္ဆိုင္ရာ ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ ေဆးေတြကို အသုံးျပဳသင့္ပါတယ္။ လိုအပ္မယ္ဆိုရင္ ေတာ့ ပ်က္စီးသြားတဲ့ ေျခသည္းလက္ သည္း တစ္သၽွဴးေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ ဖယ္ထုတ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
(ဂ) Calluses
Calluses ကေတာ့ အေရျပားေတြ မာလာတာျဖစ္ၿပီး မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ ေျခဖဝါးေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ခႏၶာ ကိုယ္အေလးခ်ိန္မညီမၽွမႈေတြ၊ ေျခဖဝါး မွာရွိတဲ့ အေရျပားေတြရဲ႕ ပုံမွန္မဟုတ္တဲ့ ေျပာင္းလဲမႈေတြ၊ မိမိေျခေထာက္နဲ႔ မေတာ္တဲ့ ဖိနပ္စီးတာေတြေၾကာင့္ ေျခ ဖေနာင့္၊ ေျခဖဝါးေတြမွာ အေရျပားေတြ က မာလာပါတယ္။ အဲ့ဒီလို Calluses ေတြဟာ ပုံမွန္အေနအထားမွာေတာင္မွ ျဖစ္တတ္တာေၾကာင့္ သိပ္ၿပီးေတာ့ စိုးရိမ္စရာ မရွိဘူး။ ဒါေပမဲ့ လူတစ္ ေယာက္မွာCalluses ရွိေနတယ္ဆိုရင္ ေတာ့
– ေရခ်ိဳးတဲ့အခ်ိန္မွာ သူတို႔ကို ဖယ္ ပစ္ဖို႔အတြက္ ေၾကးတြန္းေက်ာက္နဲ႔ ျငင္ သာစြာ ပြတ္တိုက္ေပးရပါလိမ့္မယ္။
– ႐ႉးဖိနပ္စီးတဲ့အခါမွာ ushioned pads and insoles တို႔ကို အသုံးျပဳပါ။
– မာေနတဲ့ အေရျပားေတြကို ေပ်ာ့ ေျပာင္းသြားေစဖို႔အတြက္ ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီး ေဆးဝါးမ်ားကို အသုံးျပဳႏိုင္ ပါတယ္။
– အခၽြန္၊ ဓားေတြကိုသုံးၿပီးေတာ့ အသားေတြကိ ျဖတ္တာ၊ လွီးထုတ္ တာမ်ိဳးကို မျပဳလုပ္သင့္ပါဘူး။
(ဃ) Corns
Corns ဆိုတာဟာ ေျခေခ်ာင္းေတြ အနား၊ ေျခေခ်ာင္းေတြၾကားမွာ ျဖစ္ ေပၚတတ္တဲ့ အသားမာပါပဲ။ အဲ့ဒီေနရာ က အသားမာေတြဟာ ေျခေခ်ာင္းေတြနဲ႔ ပြတ္တိုက္မိတဲ့ ႐ႉးဖိနပ္ရဲ႕ ဖိအားေတြ၊ ေျခေခ်ာင္းေတြၾကားမွာ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ပြတ္တိုက္မႈေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာတာ ပါ။ အဲဒီလိုမ်ိဳး အသားမာဖုေလးေတြ ရွိတဲ့သူေတြဟာ အသားမာေတြေပ်ာက္ ေအာင္ လိမ္းေဆးလိမ္းတာမ်ိဳးကို မလုပ္ သင့္သလို ခၽြန္ထက္တဲ့ အရာေတြနဲ႔လည္း မထိုးမႊသင့္ပါဘူး။
(င) အရည္ၾကည္ဖု
႐ႉးဖိနပ္၊ ေျခၫွပ္ဖိနပ္ေတြရဲ႕ ပြတ္တိုက္မႈေတြကေန အရည္ၾကည္ဖု ေတြ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ မိမိရဲ႕ ေျခ ေထာက္နဲ႔ အံ့ဝင္ခြင္က် မျဖစ္တဲ့ ဖိနပ္ ဝတ္တာ၊ ႐ႉးဖိနပ္ကို ေျခအိတ္မပါဘဲနဲ႔ ဝတ္ဆင္တာေတြေၾကာင့္ အရည္ၾကည္ဖု ေတြ ထြက္လာၿပီး သူတို႔ကေန ကူးစက္ ေရာဂါေတြ ကိုဝင္ေရာက္လာေစပါတယ္။ အဲ့ဒီအရည္ၾကည္ဖုေတြကို ကုသတဲ့ ေနရာမွာ သူတို႔ကို မေဖာက္မိဖို႔ သတိ ထားရပါတယ္။ ပိုးသတ္ေဆးပါဝင္တဲ့ လိမ္းေဆးတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို အသုံးျပဳႏိုင္ၿပီး ေနာက္ထပ္ ပိုးဝင္ေရာက္တာကို ကာ ကြယ္ဖို႔ ႏူးညံ့ၿပီး သန္႔ရွင္းတဲ့ ပတ္တီး၊ ဂြမ္းစတာေတြကို အသုံးျပဳေပးဖို႔ လိုအပ္ ပါတယ္။
(စ) အေရျပားမ်ား ေျခာက္လာျခင္း
ေျခာက္ေသြ႕တဲ့ အေရျပားဟာ ကြဲ ႏိုင္ၿပီး ပိုးေကာင္ေတြကို အတြင္းပိုင္းကို ေရာက္ရွိေစပါတယ္။ အေရျပားစြတ္စိုမႈ ကို ထိန္းထားႏိုင္တဲ့ ဆပ္ျပာေတြ၊ လိုး ရွင္းေတြကို အသုံးျပဳသင့္ပါတယ္။
(ဆ) ေျခေခ်ာင္းမ်ားကုပ္လာျခင္း
အားေပ်ာ့သြားတဲ့ ႂကြက္သားေတြ ေၾကာင့္ ေျခမကုပ္တာ hammertoe ေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ေပ်ာ့သြားတဲ့ တစ္ သၽွဴးေတြေၾကာင့္ အ႐ိုးနဲ႔ ႂကြက္သား ေတြကို တြယ္ဆက္ထားတဲ့ အ႐ြတ္ေတြ ဟာ အားေပ်ာ့လာၿပီး ေျခေခ်ာင္းေလး ေတြဟာ ကုပ္သြားပါတယ္။ အဲ့ဒီလို ေျခ မကုပ္တာမ်ိဳးဟာ မိသားစု မ်ိဳး႐ိုးနဲ႔လည္း ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ အဲဒီလို ေျခမကုပ္ တာဟာ မေတာ္တဲ့ ႐ႉးဖိနပ္ေတြကို စီးတာနဲ႔လည္း ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ အဲဒီ ေျခေခ်ာင္းေတြဟာ လမ္းေလၽွာက္တဲ့ ေနရာမွာ အခက္အခဲျဖစ္ေစၿပီး ေျခ ေထာက္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာေတြကို ျဖစ္လာေစပါတယ္။ အရည္ၾကည္ဖုေပါက္တာ၊ ေျခဖဝါးေတြ မာလာတာ၊ နာက်င္တာေတြ ျဖစ္လာ ပါတယ္။ အဲ့ဒီလို အေျခအေနေတြအတြက္ က်ပ္စည္းေပးတာေတြ၊ သင့္ေတာ္မယ့္ ဖိနပ္ေ႐ြးခ်ယ္ေပးသင့္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ ဆိုး႐ြားသြားတဲ့ သူေတြမွာေတာ့ ေကာက္ သြားတဲ့ ေျခမေတြကို ျပန္ၿပီးေတာ့ ဆန္႔ လာေစဖို႔ ခြဲစိတ္မႈေတြ ျပလုပ္ေပးရပါ တယ္။
(ဇ) ေျခစြယ္ငုပ္ျခင္း (Ingrown toenails)
Ingrown toenails ကို ခံစား ေနရတဲ့အခ်ိန္မွာ ေျခသည္းေတြရဲ႕ အစြန္းဘက္ေတြဟာ အေရျပားထဲကို ကုပ္ဝင္ရွည္လာၿပီး နီရဲေရာင္ရမ္းကာ နာက်င္လာျခင္း၊ ကူးစက္ပိုးဝင္ျခင္းတို႔ ဆက္ျဖစ္လာပါတယ္။ သူတို႔ဟာ ေျခ သည္းတစ္ေလၽွာက္ ဖိအားျဖစ္ေစၿပီး နာက်င္မႈေတြကို ခံစားရတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလိုျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ ထဲမွာ ႐ႉးဖိနပ္ရဲ႕ ဖိအားေတြလည္း ပါဝင္ ပါတယ္။ ေျခသည္းၫွပ္ခ်ိန္မွာ လွေအာင္ ဝိုက္ၿပီး ၫွပ္တာေၾကာင့္ပိုလာႏိုင္သလို ေျပးျခင္း၊ ေရကူးျခင္း၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ ရွားမႈ ျပဳလုပ္ျခင္းတို႔လိုမ်ိဳး ေန႔စဥ္ ျပဳလုပ္ေနက် အလုပ္မ်ားေၾကာင့္လည္း ပိုၿပီေတာ့ နာက်င္လာတတ္ပါတယ္။ ဒါကို ကာကြယ္ဖို႔ အေကာင္းဆုံးနည္းလမ္း ကေတာ့ ေျခသည္းၫွပ္တဲ့ေနရာမွာ သတိထားဖို႔ပါပဲ။ အစစအရာရာ ဂ႐ုစိုက္ ေနေပမယ့္ နာက်င္မႈက ပိုဆိုးလာတယ္၊ သက္သာမႈမရွိဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဆရာဝန္နဲ႔ ျပသၿပီး အဲ့ဒီေျခသည္းကို ဖယ္ထုတ္ပစ္ ရပါမယ္။
ဆီးခ်ိဳေရာဂါခံစားေနရတဲ့သူေတြ ဟာ ေျခေထာက္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာေတြကို မလြဲမေသြ ႀကဳံေတြ႕ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေျခေထာက္ကိုေသေသခ်ာ ခ်ာ ဂ႐ုစိုက္တဲ့အခါမွာ ျပႆနာျဖစ္ႏိုင္ ေခ် နည္းသြားသလို အေျခအေနဆိုးဆိုး ႐ြား႐ြား ျဖစ္မလာခင္မွာပဲ ႀကိဳတင္ကာ ကြယ္လိုက္ႏိုင္ပါတယ္။
ႏွင္းႏုလြင္ (ေဆး၀ါး)
