ရာသီတုပ္ေကြး Seasonal Flu H1N1 အေၾကာင္း သိေစခ်င္

ရာသီဥတုေျပာင္းလဲလာသည္ႏွင့္ အမၽွ ရာသီတုပ္ေကြး (Seasonal Flu) ေရာဂါလည္း ေခါင္းေထာင္လာပါသည္။ Influenza Virus တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ A,B,C ႏွင့္ D ဟူ၍ ေလးမ်ိဳးရွိသည့္အ နက္Type A ႏွင့္ B ေၾကာင့္ ရာသီတုပ္ ေကြး ျဖစ္ေလ့ရွိပါသည္။ Seasonal Flu H1N1 သည္ ရာသီအလိုက္ျဖစ္ေနၾက ေသာေၾကာင့္ လူအမ်ားတြင္ ခံႏိုင္ရည္ (ခုခံအား)အထိုက္အေလ်ာက္ရွိၿပီးသား ျဖစ္ပါသည္။ ေရာဂါလကၡဏာျပင္းျပင္း ထန္ထန္ ျပေလ့မရွိပါ။ သို႔ရာတြင္ ကိုယ္ ခံအားက်သူမ်ားတြင္ ျပင္းထန္နမိုးနီးယား (Severe Pneumonia)ျဖစ္ကာ အ သက္ဆုံး႐ႈံးသည္အထိ ျဖစ္တတ္ပါသည္။

H1N1 ဆိုသည္မွာ

H1N1 ဆိုသည္မွာInfluenza Virus Type A ၏ မ်ိဳးကြဲတစ္ခုျဖစ္ပါ သည္။ တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ မ်က္ႏွာျပင္ တြင္ရွိေသာ ပ႐ိုတင္းဓာတ္မ်ားျဖစ္သည့္ Hemagglutinin ကို အတိုေကာက္ H ဟု ေခၚၿပီးNeuraminidasesကို N ဟု ေခၚပါသည္။ Seasonal H1N1 သည္ ျဖစ္ေနက်ရာသီတုပ္ေကြးျဖစ္ပါသည္။

H1N1 ေရာဂါပိုးကူးစက္ျခင္း

H1N1 ေရာဂါပိုးသည္ လူလူခ်င္း ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းႏွင့္ အသက္႐ႉ လမ္းေၾကာင္းမွ ထြက္ေသာ အမႈန္အမႊား မ်ားမွတစ္ဆင့္ကူးပါသည္။

H1N1 ေရာဂါကူးခံရပါက ျဖစ္တတ္ေသာ လကၡဏာမ်ား

ေယဘုယ်လကၡဏာမ်ားမွာ Influenza Like Illness (ILI) တုပ္ ေကြးႏွင့္ဆင္တူေသာလကၡဏာမ်ားကို ျပ တတ္ပါသည္။ ကိုယ္လက္မအီမသာျဖစ္ ျခင္း၊ အဖ်ားႀကီးျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ အဆစ္အမ်က္ႏွင့္ ကိုယ္လက္မ်ား ကိုက္ ခဲျခင္း၊ လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း၊ ႏွာရည္ယို ျခင္း၊ တစ္ခါတစ္ရံ ေအာ့အန္ျခင္းႏွင့္ ဝမ္းသြားျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္။

H1N1 ျဖစ္ပါက ေၾကာက္ရမည့္သူမ်ား

H1N1 ျဖစ္ပါက ေအာက္ခံနာတာ ရွည္ေရာဂါရွိသူမ်ားတြင္ ေၾကာက္စရာ ေကာင္း၍ ဂ႐ုစိုက္ရပါမည္။ အဆုတ္၊ ႏွ လုံးႏွင့္ ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းသူမ်ား၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ား၊ ခုခံအားက် ေရာဂါရွိသူမ်ား(ဥပမာ HIV/AIDS လူ နာမ်ား)ႏွင့္ ကိုယ္အဂၤါအစားထိုးကုသ ထားသူမ်ားတြင္ ေရာဂါကူးစက္ခံရပါက Severe Pneumonia သို႔မဟုတ္ Severe Acute Respiratory Distress Syndrome ဟု ေခၚေသာ ျပင္းထန္နမိုးနီးယားျဖစ္ၿပီး အသက္ဆုံး ႐ႈံးရသည္အထိ ျဖစ္တတ္ပါသည္။

H1N1 ျဖစ္ေၾကာင္းစစ္ေဆးျခင္း

အမွန္တကယ္အားျဖင့္ ေရာဂါ လကၡဏာမ်ားရွိတိုင္း H1N1 ဟူ၍ မေျပာ ႏိုင္ပါ။ လကၡဏာမ်ားရွိပါက တုပ္ေကြး ႏွင့္ဆင္တူေသာ လကၡဏာဟူ၍သာ ေျပာႏိုင္ပါသည္။ RIDT (Rapid Influenza Diagnostic Test) ႏွင့္ စစ္ ေဆးပါက ေသခ်ာပါသည္။ မိနစ္ ၃၀ ႏွင့္ အေျဖထြက္ေသာ ေဆးစစ္ကိရိယာသုံး ၿပီး စစ္ေဆးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ DFA (Direct Immunofluorescence Assay) နည္းႏွင့္ ဓာတ္ခြဲခန္းတြင္ စစ္ ၿပီး H1N1 ဟူ၍ ေျပာႏိုင္ပါသည္။ H1N1 လူနာ ၁၀၀ ရွိပါက အမ်ားဆုံး အေယာက္ ၇၀ ကို ေဖာ္ထုတ္ေပးႏိုင္ပါ သည္။ rRt-PCT (Real time reverse transcriptaste Polymerase Chain Reaction) ဆိုေသာ Test ျဖင့္ စစ္ပါက ပို၍ ေကာင္းပါသည္။

H1N1 Vaccine ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္း

ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ႀကီး WHO အေနျဖင့္ H1N1 တုပ္ေကြးကာကြယ္ ေဆးထိုးပါက ပို၍ေကာင္းပါသည္ဟု သတ္မွတ္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ မျဖစ္မေန ထိုးရန္ တိုက္တြန္းျခင္းမရွိပါက H1N1, H3N2 ႏွင့္Influenza B ဟူ၍ အနည္း ဆုံး သုံးမ်ိဳးတြဲၿပီး ထုတ္ေပးထားပါသည္။

ကုသျခင္း

H1N1 ျဖစ္သူတိုင္း မေသႏိုင္ပါ။ အမ်ားစုသည္ မိမိကိုယ္တြင္းခုခံအား ေကာင္းမြန္သူျဖစ္ပါက အိမ္တြင္ မိမိဘာ သာေဆးေသာက္ပါက ေပ်ာက္ေအာင္ ကုႏိုင္ပါသည္။ တုပ္ေကြးႏွင့္ ဆင္တူ ေသာ လကၡဏာမ်ားရွိပါက အိမ္တြင္ နား နားေနေန ေနထိုင္ရပါမည္။ Paracetamolသူ ကဲ့သို႔ေသာ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ ေဆးကို ေသာက္ရပါမည္။ ေရ သို႔မဟုတ္ သန္႔ရွင္းလတ္ဆတ္ေသာ သစ္သီးေဖ်ာ္ ရည္မ်ားမ်ားေသာက္ရပါမည္။ လုံေလာက္ စြာ အိပ္စက္အနားယူပါက ရက္အနည္း ငယ္အတြင္း ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါသည္။
သို႔ရာတြင္ တုပ္ေကြးႏွင့္ ဆင္တူ ေသာ လကၡဏာမ်ားျဖစ္ၿပီး အသက္႐ႉ က်ပ္လာျခင္း၊ သုံးရက္အထက္ အမ်ား ဆက္တိုက္ႀကီးေနပါက နီးရာေဆး႐ုံသို႔ လ်င္ျမန္စြာ ျပသရပါမည္။

ေရာဂါကို ကာကြယ္ျခင္း

ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆိုးသူမ်ားႏွင့္ေတြ႕ ပါက သုံးမီတာ(သုံးကိုက္)အနည္းဆုံး အကြာတြင္ ေနရပါမည္။ မလိုအပ္ဘဲ လူ စည္ကားေသာေနရာမ်ားသို႔ သြားျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ရပါမည္။ အျပင္က ပစၥည္းမ်ား ကိုင္တြယ္ၿပီးပါက လက္ကို ဆပ္ျပာႏွင့္ ေသခ်ာစြာ ေဆးရပါမည္။ မိမိ၏ ခုခံအား ျပည့္ေနေစရန္ အိပ္ေရး၀၀အိပ္ရပါမည္။ ေကာင္းေကာင္းစားရပါမည္။ အရည္ မ်ားမ်ား ေသာက္ရပါမည္။
မိမိကိုယ္တိုင္ ႏွာေစး၊ ေခ်ာင္းဆိုး ျဖစ္ပါက လူစည္ကားေသာ ေနရာသို႔ မသြားသင့္ပါ။ ႏွာေစး၊ ေခ်ာင္းဆိုးပါက လက္ကိုင္ပဝါအုပ္၍ျဖစ္ေစ၊ မိမိလက္ျဖင့္ အုပ္၍ ျဖစ္ေစ၊ မိမိအက်ႌလည္ပင္းေပါက္ ထဲ ေခါင္းထည့္၍ ျဖစ္ေစ ႏွာေခ်ေခ်ာင္း ဆိုးရပါမည္။

ႏွာေခါင္းစည္းတပ္ျခင္း

WHO ၏ အႀကံျပဳခ်က္အရN95 ကို ေရာဂါအျဖစ္မ်ားေနေသာ (Out-break delcare လုပ္ထားေသာ) ေဒသ ရွိ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ား တပ္သင့္ပါ သည္။ ၎တို႔သည္ ေရာဂါကူးစက္ခံရ ႏိုင္ေျခမ်ားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ N96 ဆိုသည္မွာ ေလထဲရွိ အလြန္ေသး ငယ္ေသာ အမႈန္အမႊားမ်ား (0.3 micron အထိ)ကို ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ စစ္ထုတ္ေပးႏိုင္၍ ျဖစ္ပါသည္။
သာမန္အရပ္သားမ်ားအတြက္ H1N1၁ ကာကြယ္ေရးတြင္ ၾ၉၅ ကို မျဖစ္မေနတပ္၍ WHO ၏ အႀကံျပဳ ခ်က္မရွိပါ။ အစိမ္းေရာင္ Surgical Mask မ်ားကို ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆိုးေနေသာ မည္သူမဆို တပ္သင့္ပါသည္။ မိမိထံမွ ေရာဂါပိုးမ်ား အျခားသူမ်ားထံသို႔ အ လြယ္တကူမျပန္႔ပြားေစရန္အတြက္ ျဖစ္ ပါသည္။
ႏွာေခါင္းစည္း Mask မ်ားကို ေသ ခ်ာစြာ စနစ္တက် စြန္႔ပစ္ရပါမည္။ အသုံး ျပဳၿပီး တစ္ခါသုံး Mask မ်ားကို မီး႐ႈိ႕ျခင္း၊ အရက္ျပန္ သို႔မဟုတ္ ပိုးသတ္ေဆးရည္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး စိမ္ၿပီးမွ လႊင့္ပစ္ရပါမည္။ Mask မ်ားကို စနစ္တက် ေသခ်ာစြာ မ စြန္႔ပစ္ႏိုင္ပါက Mask မတပ္ျခင္းသည္ ပို၍ေကာင္းပါသည္။ ေသခ်ာမစြန္႔ပစ္ပါ က ေရာဂါျပန္႔ပြားျခင္းကို ပို၍အားေပးသ ကဲ့သို႔ ျဖစ္တတ္ပါသည္။

အႀကံျပဳခ်က္

H1N1 ကို Seasonal H1N1 ႏွင့္ Pandemic H1N1 ဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးခြဲျခား ထားပါသည္။ Seasonal H1N1 သည္ ျဖစ္ေနက်ရာသီတုပ္ေကြးျဖစ္ေသာ္ လည္း Pandemic H1N1 သည္ ကူး စက္ျမန္တုပ္ေကြးျဖစ္ပါသည္။ Pandemic H1N1 ကို Laboratory Confirm ျဖင့္ အတည္ျပဳႏိုင္ပါက စိုးရိမ္ရႏိုင္ပါ သည္။ ရာသီတုပ္ေကြး Seasonal H1N1 ေရာဂါျဖစ္ပြားေသဆုံးမႈသည္ လူ နာ ၁၀၀ တြင္ တစ္ေယာက္ မေသေသာ္ လည္း Pandemic H1N1 ျဖစ္ပါက လူ ၁၀၀ တြင္ ၆၀ ဦး ေသဆုံးႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရာသီတုပ္ေကြး မျဖစ္ေစရန္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းမ်ား ေဆာင္႐ြက္ရ ပါမည္။

ေဒါက္တာျမင့္သန္းထြန္း
ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး

Post Author: Good Health Journal

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *