အစာအုပ္စုမ်ား
အစားအစာတို႔မွာ ႂကြယ္၀စြာပါဝင္ တဲ့ အာဟာရဓာတ္ေတြရဲ႕ အဓိကအက်ိဳး ျပဳမႈအေပၚမူတည္ၿပီး အစာအုပ္စု သုံးစု ခြဲျခားထားပါတယ္။ အစာအုပ္စု သုံးစုက ေန အစားအစာေတြကို စုံလင္မၽွတစြာ ပါဝင္ေအာင္ ေန႔စဥ္ျပင္ဆင္စားသုံးရပါမယ္။
အာဟာရဓာတ္ဆိုတာ
အာဟာရဓာတ္က အေသြး၊ အ သား၊ အင္အားတို႔ကို ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ ဩ ဇာဓာတ္ျဖစ္ပါတယ္။ သက္ရွိသတၱဝါတို႔ ခႏၶာကိုယ္ အသက္ရွင္က်န္းမာေရးအတြက္ လိုအပ္တဲ့ ဇီ၀ဓာတုပစၥည္းေတြျဖစ္ၿပီး အ စားအစာေတြ စားသုံးတာကေန ရရွိႏိုင္ ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ဖြံ႕ၿဖိဳးတာ၊ လႈပ္ရွား သြားလာတာ၊ မ်ိဳးဆက္ပြားတာ၊ အင္အား ျဖစ္ေစတာနဲ႔ ေရာဂါကာကြယ္တာေတြ အတြက္ အာဟာရဓာတ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး လိုအပ္ ပါတယ္။ အာဟာရလိုအပ္ခ်က္ေတြက အသက္အ႐ြယ္၊ က်ား မ၊ ကိုယ္လက္ လႈပ္ရွားမႈ၊ က်န္းမာေရးအေျခအေနတို႔အ ရ ကြာျခားပါတယ္။
အာဟာရဓာတ္ ေျခာက္မ်ိဳး
ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လိုအပ္တဲ့ အာ ဟာရဓာတ္ ေျခာက္မ်ိဳးက ကစီဓာတ္၊ အ ဆီဓာတ္၊ အသားဓာတ္၊ သတၱဳဓာတ္၊ ဗီ တာမင္ဓာတ္နဲ႔ ေရဓာတ္တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
အာဟာရအုပ္စုႏွင့္ အာဟာရဓာတ္ ႂကြယ္၀ေသာအစာမ်ား
အစာအုပ္စုမွာ အင္အားျဖစ္ေစတဲ့ အစာက ကစီဓာတ္နဲ႔ အဆီဓာတ္ျဖစ္ၿပီး ကစီဓာတ္ကို ေကာက္ႏွံ (ဆန္၊ ဂ်ဳံ၊ ေျပာင္း)၊ သစ္ဥသစ္ဖု (အာလူး၊ ပိန္းဥ)၊ အခ်ိဳစာ (ပ်ားရည္၊ သၾကား)၊ အဆီဓာတ္ ကို သီးႏွံဆီအမ်ိဳးမ်ိဳး (ေနၾကာဆီ၊ ပဲပိစပ္ ဆီ)၊ တိရစၧာန္အဆီ (ဝက္ဆီ၊ အမဲဆီ) တို႔ကေန ရႏိုင္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္ႀကီး ထြားေစတဲ့အစာကို အသားဓာတ္ (သား၊ ငါး၊ ႏို႔၊ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ဥအမ်ိဳးမ်ိဳး)၊ ေရာဂါ ကာကြယ္ေစတဲ့အစာကို ဗီတာမင္ဓာတ္နဲ႔ သတၱဳဓာတ္ (ဟင္းသီးဟင္း႐ြက္၊ သစ္သီး ၀လံ)၊ ေရဓာတ္ (အရည္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အရည္ ႐ႊမ္းတဲ့အစာ)ေတြကေန ရႏိုင္ပါတယ္။
အစာအာဟာရဆိုင္ရာ လိုက္နာသင့္ေသာ အခ်က္မ်ား
ေန႔စဥ္စားသုံးတဲ့ အႀကိမ္တိုင္းမွာ အစာအုပ္စု သုံးစုစလုံးပါဝင္ေအာင္ စား ပါ။ အသား၊ ငါး၊ ဥအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ႏို႔နဲ႔ ႏို႔ထြက္ ပစၥည္းေတြကို ေန႔စဥ္စားသုံးပါ။ ဟင္းသီး ဟင္း႐ြက္နဲ႔ သစ္သီး၀လံေတြကို မ်ားမ်ား စားပါ။ အိုင္အိုဒင္းဆားကိုသာ သုံးစြဲပါ။ ေရကို လုံေလာက္ေအာင္ ေသာက္ပါ။ အ သင့္စား အစာေတြထက္ သန္႔ရွင္းလတ္ ဆတ္ၿပီး ေဘးဥပဒ္အႏၲရာယ္ကင္းတဲ့ သဘာ၀အစာေတြကို ေ႐ြးခ်ယ္စားသုံးပါ။ အဆီအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အငန္နဲ႔ ခ်ိဳတဲ့အစာေတြ ကို ဆင္ျခင္ၿပီး စားသုံးပါ။ အခ်ိဳရည္ေတြ ကို ဆင္ျခင္ၿပီး ေသာက္သုံးပါ။ ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္မိခင္နဲ႔ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြ အာဟာရ ျပည့္၀တဲ့အစာေတြ ပိုစားပါ။ အစား မေရွာင္ပါနဲ႔။ ေမြးစကေန အသက္ေျခာက္ လအထိ မိခင္ႏို႔တစ္မ်ိဳးတည္းသာ တိုက္ ေကၽြးပါ။ ကေလးေတြနဲ႔ အပ်ိဳေဖာ္ဝင္အ ႐ြယ္ေတြ အစြမ္းကုန္ႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးႏိုင္ ေစဖို႔ ခႏၶာကိုယ္ႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးေစတဲ့ အ စာေတြကို ပိုေကၽြးပါ။ သက္ႀကီးဘိုးဘြား ဘ၀မွာ အာဟာရဓာတ္ေတြႂကြယ္၀တဲ့ အစာေတြကိုသာ ေ႐ြးခ်ယ္စားသုံးပါ။
အဏုအာဟာရဓာတ္မ်ား
ဗီတာမင္ ေအ အာဟာရ
ဗီတာမင္ ေအက ကေလးေတြ ပုံမွန္ ႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးေရးနဲ႔ က်န္းမာႀကံ႕ခိုင္ေရး၊ မ်က္စိက်န္းမာေရးနဲ႔ အျမင္အာ႐ုံေကာင္း မြန္ေရးအတြက္လည္း အေရးႀကီးတဲ့ ဗီတာမင္ တစ္မ်ိဳးပါ။
အစားအစာမွ ဗီတာမင္ ေအ အလုံအေလာက္ မရရွိပါက ဗီတာမင္ ေအ ခ်ိဳ႕တဲ့ႏိုင္ျခင္း
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီးေတြ မလိုအပ္ဘဲ အစားေရွာင္တဲ့အခါ ဗီတာ မင္ ေအ အလုံအေလာက္ မရရွိႏိုင္ေတာ့ ပါ။ အဲဒီမိခင္ကေန ေမြးလာတဲ့ ကေလး ေတြမွာလည္း ဗီတာမင္ ေအ ခ်ိဳ႕တဲ့တတ္ ပါတယ္။ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြ မလိုအပ္ဘဲ အ စားေရွာင္တဲ့အခါ ဗီတာမင္ ေအ အလုံအ ေလာက္ မရရွိႏိုင္ေတာ့ပါ။ အဲဒီမိခင္ရဲ႕ ႏို႔ စို႔ရတဲ့ ကေလးေတြမွာလည္း ဗီတာမင္ ေအ ခ်ိဳ႕တဲ့ႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးငယ္ေတြကို ဗီ တာမင္ ေအ ႂကြယ္၀တဲ့ အစားအစာေတြ လုံေလာက္စြာ မေကၽြးပါက အဲဒီကေလး ေတြမွာ ဗီတာမင္ ေအ ခ်ိဳ႕တဲ့တတ္ပါတယ္။
ဗီတာမင္ ေအ ခ်ိဳ႕တဲ့လၽွင္
ဗီတာမင္ ေအ ခ်ိဳ႕တဲ့ပါက ကေလး ေတြ ပုံမွန္မႀကီးထြား မဖြံ႕ၿဖိဳးႏိုင္ပါ။ ကူး စက္ေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ မၾကာခဏ ဖ်ားနာတတ္ပါတယ္။ ဖ်ားနာတဲ့အခါ နာ တာရွည္တတ္ၿပီး ျပင္းထန္တတ္ပါတယ္။ ၾကက္မ်က္သင့္ေရာဂါ ခံစားရတတ္ပါတယ္။ မ်က္ျဖဴသားနဲ႔ မ်က္ၾကည္လႊာတို႔ ေျခာက္ ေသြ႕ၿပီး မေတာက္ေျပာင္ေတာ့ပါ။ မ်က္ ၾကည္လႊာမွာ အနာျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အနာ ေပ်ာက္ေပမယ့္ အျပင္တိမ္စြဲႏိုင္ပါတယ္။ မ်က္ၾကည္လႊာေပါက္ၿပီး မ်က္စိကြယ္တာ ေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ တျခားေရာဂါေတြ ျဖစ္ပြားပါက ေရာဂါျပင္းထန္ၿပီး အသက္ အႏၲရာယ္ႀကဳံေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။
ဗီတာမင္ ေအ ဓာတ္မ်ားမ်ားပါေသာ အစာမ်ားကို စားပါ၊ ေကၽြးပါ
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြ ဗီတာမင္ ေအ ႂကြယ္၀တဲ့ အစားေတြ လုံ ေလာက္စြာ စားသုံးပါ။ မီးဖြားၿပီး ပထမ တစ္ရက္၊ ႏွစ္ရက္မွာ ထြက္တဲ့ ႏို႔ဦးရည္က ဗီတာမင္ ေအ အလြန္ႂကြယ္၀တာေၾကာင့္ ကေလးကို ႏို႔ဦးရည္ တိုက္ျဖစ္ေအာင္ တိုက္ပါ။ ကေလးအသက္ ေျခာက္လအ ထိ မိခင္ႏို႔တစ္မ်ိဳးတည္းသာ တိုက္ေကၽြး ပါ။ အသက္ ေျခာက္လကစၿပီး ထမင္းခြံ တဲ့အခါ ဗီတာမင္ေအႂကြယ္၀တဲ့ ေအာက္ ပါ အစားအစာေတြျဖစ္တဲ့ အသည္းအ မ်ိဳးမ်ိဳး၊ ဥအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ႏို႔အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အစိမ္း ရင့္ေရာင္ဟင္း႐ြက္၊ နီဝါေရာင္ရွိတဲ့ သစ္ သီး၊ အဝါေရာင္ဟင္းသီး၊ အဝါေရာင္နဲ႔ အနီေရာင္ရွိတဲ့ သစ္ဥသစ္ဖု စတာေတြကို အသက္အ႐ြယ္အလိုက္ ထည့္ေကၽြးပါ။
အင္အားျဖည့္ ဗီတာမင္ ေအ ေဆးလုံးေသာက္ပါ၊ တိုက္ေကၽြးပါ
ႏို႔တိုက္မိခင္တိုင္း ေမြးဖြားၿပီး တစ္လ အတြင္း အင္အားျပည့္ ဗီတာမင္ ေအ ယူ နစ္ႏွစ္သိန္းပါ ေဆးလုံးတစ္လုံးကို ေျခာက္ လတစ္ႀကိမ္ တိုက္ေကၽြးပါ။ အသက္ ေျခာက္လကေန ၁၁ လအ႐ြယ္အထိ ကေလးတိုင္းကို အင္အားျပည့္ ဗီတာမင္ ေအ ယူနစ္တစ္သိန္းပါ ေဆးလုံး တစ္လုံး တစ္ႀကိမ္ တိုက္ေကၽြးပါ။ အသက္ တစ္ႏွစ္ ကေန ငါးႏွစ္အတြက္ ကေလးတိုင္းကို အင္အားျပည့္ဗီတာမင္ ေအ ယူနစ္ ႏွစ္ သိန္းပါ ေဆးလုံးတစ္လုံး ေျခာက္လတစ္ ႀကိမ္ တိုက္ေကၽြးပါ။ ဝက္သက္ေပါက္တဲ့ ကေလးေတြ၊ လတ္တေလာျပင္းထန္ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ၿပီး ပိန္လွီ(ဒါမွမဟုတ္) ေဖာေရာင္ေနတဲ့ ကေလးေတြကို ဗီတာ မင္ ေအ ေဆးလုံးတိုက္ပါ။(ပထမေန႔မွာ တစ္လုံး၊ ဒုတိယေန႔မွာ တစ္လုံး၊ ၁၅ ရက္ေျမာက္ေန႔မွာ တစ္လုံးတိုက္ပါ)
ဗီတာမင္ ဘီဝမ္း
ဗီတာမင္ ဘီဝမ္း ခ်ိဳ႕တဲ့တာေၾကာင့္ သူငယ္နာ (ဘယ္ရီဘယ္ရီ) ေရာဂါျဖစ္ ေနတဲ့ ကေလးကို အခ်ိန္မီ ကုသမႈမခံရ ပါက ေသဆုံးသြားႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီက ေလးအတြက္ ဗီတာမင္ ဘီဝမ္း ထိုးေဆး က အသက္ကယ္ေဆးျဖစ္ပါတယ္။
ေရာဂါျဖစ္ပြားရျခင္းအေၾကာင္းရင္း
ဗီတာမင္ ဘီဝမ္းခ်ိဳ႕တဲ့ရတာက ႏို႔ တိုက္မိခင္ အစားေရွာင္လြန္းတာ၊ ဆန္ကို အလြန္ျဖဴတဲ့အထိ ႀကိတ္ခြဲစားသုံးတာ၊ ဆန္ကို အထပ္ထပ္ေဆးေၾကာတာ၊ ထမင္းရည္ငွဲ႔ခ်က္တာ စတာေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
ဗီတာမင္ဘီဝမ္းခ်ိဳ႕တဲ့မႈေၾကာင့္ျဖစ္သည့္ သူငယ္နာ ေရာဂါ၏ လကၡဏာမ်ား
ဗီတာမင္ ဘီဝမ္းခ်ိဳ႕တဲ့တာေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ သူငယ္နာေရာဂါရဲ႕လကၡဏာေတြ က မိခင္ႏို႔စို႔ေနတဲ့ အသက္ တစ္လကေန ေျခာက္လအ႐ြယ္ ကေလးေတြမွာ အမ်ား ဆုံးျဖစ္တတ္ပါတယ္။ က်န္းမာေနတဲ့ ကေလးက ႐ုတ္တရက္ တအင္အင္ အ ဆက္မျပတ္ ငိုညည္းေနတာ၊ ငိုညည္းရာ ကေန အသံတိမ္ၿပီး ဝင္သြားတာ၊ အသက္ ႐ႉရခက္ခဲတာ၊ ျပာႏွမ္းလာတာ၊ ေအာ့ အန္တာ၊ မ်က္ျဖဴလန္တာ စတာေတြ ျဖစ္ တတ္ပါတယ္။
ႏို႔စို႔ကေလးငယ္မ်ားတြင္ ဗီတာမင္ ဘီဝမ္း ခ်ိဳ႕တဲ့မႈ ေၾကာင့္ သူငယ္နာ (ဘယ္ရီဘယ္ရီ) ေရာဂါမျဖစ္ ေစရန္
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြ အာဟာရျဖစ္တဲ့ အစားအစာေတြ စုံလင္ လုံေလာက္ေအာင္စားပါ။ အစားမေရွာင္ပါ နဲ႔။ အလြန္ျဖဴေအာင္ ႀကိတ္ခြဲထားတဲ့ဆန္ ကို မစားသင့္ပါ။ ထမင္းခ်က္ဖို႔ ဆန္ေဆး တဲ့အခါ ဆန္ကိုေရနဲ႔ အထပ္ထပ္ ပြတ္ သပ္ေဆးေၾကာတာကေန ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ ထမင္းရည္မငွဲ႔ဘဲ ေရခန္းခ်က္စားတဲ့အ က်င့္ျပဳလုပ္ပါ။ တကယ္လို႔ ထမင္းေရ ခန္းခ်က္မစားပါက မိသားစုဝင္အားလုံး ထမင္းရည္ေသာက္ပါ။
ဗီတာမင္ ဘီဝမ္း ႂကြယ္၀သည့္အစားအစာမ်ား
ဗီတာမင္ ဘီဝမ္းႂကြယ္၀တဲ့ အစား အစာေတြက ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အဆီလြတ္ဝက္ သား၊ ေမာင္းေထာင္းဆန္ (ဆန္လုံးၫို)၊ ေလၽွာ႔ႀကိတ္ဆန္၊ ျပဳတ္ဆန္ (ေပါင္းဆန္၊ စပါးအခြံမခၽြတ္မီ ေရေႏြးေငြ႕နဲ႔ ေပါင္းထား တဲ့ဆန္) ေတြက ဗီတာမင္ ဘီဝမ္း ႂကြယ္ ၀တဲ့ အစားအစာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဗီတာမင္ ဘီဝမ္း ေဆးျပား
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ေတြ ကိုယ္ဝန္ ကိုးလကေန ေမြးဖြားၿပီး သုံးလအထိ ဗီတာမင္ ဘီဝမ္းပါတဲ့ေဆးျပားကို သတ္ မွတ္ထားတဲ့ ပမာဏအတိုင္း ေန႔စဥ္ ေသာက္ပါ။
သံဓာတ္အာဟာရ
သံဓာတ္ကအေရးႀကီးတဲ့သတၱဳ အာဟာရဓာတ္တစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး သံဓာတ္ ခ်ိဳ႕တဲ့ပါက ေသြးအားနည္းေရာဂါ ခံစား ရႏိုင္ပါတယ္။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မ်ား ေသြးအားနည္းလၽွင္
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနစဥ္၊ ေမြးဖြား စဥ္နဲ႔ ေမြးဖြားၿပီးအခ်ိန္ေတြမွာ အသက္ အႏၲရာယ္ႀကဳံေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ လမေစ့၊ ေပါင္မျပည့္တဲ့ကေလး ေမြးဖြားတတ္ပါ တယ္။
ကေလးမ်ား ေသြးအားနည္းလၽွင္
ကေလးေတြမွာ ေသြးအားနည္းေန ရင္ ခႏၶာကိုယ္ ပုံမွန္မႀကီးထြားႏိုင္ပါဘူး။ ေက်ာင္းသင္ခန္းစာေတြမွာ အာ႐ုံစူးစိုက္ မႈမရွိတာေၾကာင့္ ပညာေရးေႏွာင့္ေႏွးႏိုင္ ပါတယ္။ ေရာဂါရလြယ္ပါတယ္။
ကေလး၊ လူႀကီးမေ႐ြး ေသြးအားနည္းလၽွင္
ကေလးမွာျဖစ္ျဖစ္၊ လူႀကီးျဖစ္ျဖစ္ ေသြးအားနည္းေရာဂါခံစားရတဲ့အခါ အင္အားခ်ိနဲ႔မယ္၊ က်န္းမာေရးခ်ိဳ႕တဲ့မယ္၊ ေရာဂါျပင္းထန္ပါက ႏွလုံးေရာဂါျဖစ္တာ၊ ေဖာေရာင္တာ၊ ႏွလုံးပ်က္ယြင္းတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
သံဓာတ္ႂကြယ္၀ေသာ အစာမ်ား
သံဓာတ္ခ်ိဳ႕တဲ့တာေၾကာင့္ ေသြး အားနည္းေရာဂါျဖစ္တာကေန ကာကြယ္ ဖို႔ သံဓာတ္အာဟာရႂကြယ္၀တဲ့ အစား အစာေတြကို ေန႔စဥ္စားသုံးရပါမယ္။ အ သား၊ အသည္းနဲ႔ေသြးခဲေတြက သံဓာတ္ အထူးႂကြယ္၀တာေၾကာင့္ တတ္ႏိုင္သမၽွ စားသုံးသင့္ပါတယ္။ ဟင္းႏုနယ္႐ြက္၊ မုန္ညင္း႐ြက္၊ ကန္စြန္း႐ြက္၊ ကင္းပုံ႐ြက္၊ ခ်ဥ္ေပါင္႐ြက္စတဲ့ အစိမ္းရင့္ေရာင္ဟင္း သီးဟင္း႐ြက္ေတြနဲ႔ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳးက သံ ဓာတ္အေတာ္အသင့္ႂကြယ္၀တာေၾကာင့္ ေန႔စဥ္စားသုံးသင့္ပါတယ္။ အသားဓာတ္ နဲ႔ အခ်ဥ္ဓာတ္ (ဗီတာမင္ စီ) က ဟင္း သီးဟင္း႐ြက္ေတြနဲ႔ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳးက သံ ဓာတ္ကို အစာလမ္းေၾကာင္းကေန လြယ္ ကူစြာစုပ္ယူႏိုင္ေအာင္ ကူညီေပးပါတယ္။
ဆင္ျခင္သင့္ေသာ စားေသာက္နည္းမ်ား
ထမင္းမစားမီ တစ္နာရီနဲ႔ ထမင္း စားၿပီးႏွစ္နာရီအတြင္း လက္ဖက္ရည္ အခ်ိဳေသာက္တာ၊ ေရေႏြးၾကမ္း ဖန္ဖန္ ေသာက္တာ၊ လက္ဖက္သုပ္စားတာတို႔ က အစာလမ္းေၾကာင္းက သံဓာတ္စုပ္ ယူမႈကို အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါ တယ္။
သံဓာတ္ေဆးျပား
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ကာလအတြင္း သံဓာတ္ေဆးျပားကို ပထမအႀကိမ္ကိုယ္ ဝန္စျပခ်ိန္ကစလို႔ ေန႔စဥ္သတ္မွတ္ထား တဲ့ ပမာဏအတိုင္းေသာက္ပါ။
ေဒါက္တာစံထား
