အပူဒဏ္ျမင့္မားျခင္းေၾကာင့္ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္တဲ့အခါ ဘာလုပ္သင့္လဲ

ျမန္မာႏိုင္ငံအပါအဝင္ သမပိုင္းဇုန္ ေဒသအတြင္းမွာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ အပူ ဒဏ္ျပင္းထန္တဲ့ ေႏြရာသီမွာ အျဖစ္မ်ား တဲ့ ေရာဂါတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္အတြင္း ဥေရာပတစ္ခြင္မွာ လူ ေပါင္း ၃၅၀၀၀ ခန္႔ အပူရွပ္တာရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြေၾကာင့္ ေသဆုံးခဲ့ၾကတာကို ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ေၾကာက္စရာ ေကာင္းေလာက္ေအာင္ ေသေပ်ာက္ႏႈန္း ျမင့္မားတဲ့ ေရာဂါတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။

အပူရွပ္ျခင္း အဆင့္မ်ား

အပူရွပ္တာကို အၾကမ္းဖ်င္းအေနနဲ႔ အဆင့္သုံးဆင့္ ခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။
(၁) အပူဒဏ္ျမင့္မားျခင္းေၾကာင့္ ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္ျခင္း (Heat Exhaustion)

(၂) အပူရွပ္ျခင္းေၾကာင့္ လုံး၀သတိလစ္ ေမ့ေျမာျခင္း (Heat Stroke)

(၃) အပူဒဏ္လြန္ကဲျခင္းေၾကာင့္ ကိုယ္ တြင္းအဂၤါမ်ား ပ်က္စီးျခင္း (Heat Related Multi-organ Failure) တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

(၁) အပူဒဏ္ျမင့္မားျခင္းေၾကာင့္ ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္ျခင္း (Heat Exhaustion)
အပူဒဏ္ျမင့္မားတာေၾကာင့္ ပင္ ပန္းႏြမ္းနယ္တာက ကုသလို႔ရႏိုင္တဲ့ အဆင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ေရာဂါလကၡဏာေတြအေနနဲ႔က ေရငတ္တာ၊ ခႏၶာကိုယ္ တစ္ခုလုံး မလႈပ္ ခ်င္၊ မသယ္ခ်င္ေအာင္ ႏုံးခ်ည့္အားနည္း တာ၊ ေခါင္းမူး၊ ေခါင္းကိုက္တာ၊ ေခၽြး အမ်ားႀကီးထြက္ၿပီး မူးမိုက္ကာ ခဏတာ သတိလစ္တာ၊ ႂကြက္တက္တာ စတာ ေတြ ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။

ကာကြယ္ကုသနည္းမ်ား
အပူဒဏ္ျမင့္မားတာေၾကာင့္ အေပၚမွာ ေရးခဲ့တဲ့လကၡဏာရပ္ေတြ မခံ စားရေအာင္ ေအးျမၿပီး အရိပ္အာဝါသ ေကာင္းတဲ့ေနရာေတြမွာ ေနထိုင္ပါ။ အဲယားကြန္းနဲ႔ ပန္ကာေတြ ဖြင့္ထားၿပီး ခႏၶာကိုယ္ကို ေအးျမေအာင္ေနပါ။ စိတ္ ေရာကိုယ္ပါ လုံေလာက္စြာ အနားယူပါ။ ေရ၊ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္၊ ဓာတ္ဆားရည္ ေတြကို ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လုံေလာက္စြာ ေသာက္သုံးေပးပါ။

(၂) အပူရွပ္ျခင္းေၾကာင့္ လုံး၀ သတိလစ္ ေမ့ေျမာျခင္း (Heat Stroke)

ဒီအဆင့္ကေတာ့ ဆိုး႐ြား ျပင္းထန္ ပါတယ္။ အပူဒဏ္လြန္ကဲတာေၾကာင့္ ဦး ေႏွာက္အတြင္းမွာ ဖိအားေတြ မ်ားလာၿပီး ဦးေႏွာက္ရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ပ်က္ ယြင္းသြားလို႔ လုံး၀ သတိလစ္ေမ့ေျမာတာ (Coma)၊ တက္တာေတြျဖစ္ၿပီး ေနာက္ ဆုံးမွာ အသက္ေသဆုံးႏိုင္တဲ့အထိ အႏၲရာယ္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အပူ ခ်ိန္ကို တိုင္းၾကည့္လိုက္ရင္ 104.F (>40.C) ေက်ာ္တဲ့အထိ ရွိေနတာကို ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ အပူရွပ္တာေၾကာင့္ လုံး၀သတိလစ္ေမ့ေျမာၿပီး ေသဆုံးရတဲ့ ႏႈန္းက ၃၃ ရာခိုင္ႏႈန္းကေန ၈၀ ရာခိုင္ ႏႈန္းအထိရွိၿပီး ၁၇ ရာခိုင္ႏႈန္းက ေျခလက္ေကာင္းစြာ လႈပ္မရေတာ့တာ၊ မွတ္ဉာဏ္ခၽြတ္ယြင္းတာ စတဲ့ ေနာက္ ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြ ရရွိႏိုင္ပါတယ္။

(၃) အပူဒဏ္လြန္ကဲျခင္းေၾကာင့္ ကိုယ္ တြင္းအဂၤါမ်ား ပ်က္စီးျခင္း (Heat Related Multi-organ Failure)

အပူဒဏ္လြန္ကဲတာေၾကာင့္ ႏွလုံး ခုန္ျမန္တာ၊ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်တာတို႔ ျဖစ္ပြားႏိုင္ၿပီး ေနာက္ဆုံးႏွလုံးခုန္ႏႈန္း မမွန္တာ၊ ႏွလုံးေသြးေၾကာပိတ္တာတို႔ ျဖစ္ပြားၿပီး အသက္ေသဆုံးႏိုင္ပါတယ္။ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ေခၽြးထြက္မ်ားၿပီး ေရ ဓာတ္ခန္းေျခာက္ရာကတစ္ဆင့္ ေသြး ေၾကာအတြင္း ေသြးျပန္ေၾကာေတြ ပိတ္ ဆို႔ေသဆုံးတဲ့အထိလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါ တယ္။ ခႏၶာကိုယ္တြင္း ေသြးယိုစီးတာ၊ ႏွာေခါင္းေသြးလၽွံတာ၊ သြားဖုံးေသြးယို တာေတြ ျဖစ္ပြားႏိုင္ပါတယ္။ တျခားကိုယ္ တြင္းအဂၤါေတြ ပ်က္စီးရတာကေတာ့ အသည္းပ်က္စီးတာ၊ ခႏၶာကိုယ္ႂကြက္ သားေတြ ပ်က္စီးတာနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးတာတို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဘယ္လိုလူေတြမွာ အပူရွပ္တာ ပိုျဖစ္ႏိုင္ သလဲ
အပူရွပ္တာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားသူေတြ ကေတာ့ –
– ေမြးကင္းစကေလးနဲ႔ ကေလးငယ္ေတြ
– သက္ႀကီး႐ြယ္အိုေတြ
– အရက္လြန္ကဲစြာ ေသာက္သုံးသူေတြ
– အဝလြန္သူေတြ
– နဂိုေရာဂါခံရွိသူေတြ (ဥပမာ- ႏွလုံး၊ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ိဳ စတဲ့ေရာဂါေတြ)
– စိတ္က်ေရာဂါကုေဆးဝါး၊ ဝက္႐ူးျပန္ ေရာဂါကုေဆးဝါး စတဲ့ေဆးဝါးေတြ ေသာက္သုံးေနရသူေတြမွာေတာ့ အပူရွပ္ တာ ပိုျဖစ္ႏိုင္လို႔ သတိထားသင့္ပါတယ္။

ကာကြယ္ရန္နည္းလမ္းမ်ား
နံနက္ ၁၀ နာရီကေန ညေန ၅ နာရီ အတြင္း အပူခ်ိန္ျမင့္မားၿပီး ေနေရာင္ျခည္ ကို တိုက္႐ိုက္ထိေတြ႕ႏိုင္တဲ့ လြင္တီး ေခါင္ျပင္မွာေနတာ၊ ျမစ္ဆိပ္ကမ္းနား ေတြမွာ ေရခ်ိဳးတာေတြကို ေရွာင္ပါ။
အရိပ္အာဝါသ ေကာင္းတဲ့ေနရာ ေတြမွာ ေနထိုင္ပါ။ ေနပူထဲကေန ျပန္ လာၿပီး ခ်က္ခ်င္းေရခ်ိဳးတာကိုလည္း ေရွာင္ပါ။ ေနပူထဲမွာ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား မႈ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျပဳလုပ္တာကေန ေရွာင္ဖို႔လည္း လိုအပ္ပါတယ္။
အရက္ေသာက္သုံးတာကလည္း အပူဒဏ္အႏၲရာယ္ျဖစ္လြယ္ေစၿပီး ျဖစ္ ပြားပါက ျပင္းထန္တဲ့ အပူရွပ္တာကို ျဖစ္ ေစတာေၾကာင့္ အရက္ေသာက္တာကို ေရွာင္ၾကဥ္ဖို႔ လိုပါတယ္။
ေန႔ခင္းဘက္မွာ အျပင္ထြက္ရင္ အရိပ္ေကာင္းစြာေပးႏိုင္တဲ့ ထီး၊ ဦးထုပ္ ေဆာင္းတာ၊ အလင္းေရာင္ျပန္တဲ့အျဖဴ ဒါမွမဟုတ္ အေရာင္ခပ္ေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ ပြပြ ေခ်ာင္ေခ်ာင္ အဝတ္အထည္ေတြကို ဝတ္ဆင္ပါ။
အိမ္အတြင္း ေလဝင္၊ ေလထြက္ ေကာင္းေစဖို႔ ျပတင္းတံခါးေတြ ဖြင့္ထား ပါ။ မိတ္ဖု၊ ယားနာဖုေတြထြက္ရင္ ေရ ေအးဝတ္ကပ္ေပးတာ၊ သနပ္ခါးလိမ္းတာ ေတြ ျပဳလုပ္ပါ။
ေခၽြးထြက္မ်ားရင္ ေရမ်ားမ်ား ေသာက္တာ၊ ဓာတ္ဆားရည္ေသာက္တာ၊ သစ္သီးေဖ်ာ္ရည္ေတြ ေသာက္သုံးတာ စတာေတြကို ျပဳလုပ္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္တြင္း ေရဓာတ္ဆုံး႐ႈံးမႈကို ကာကြယ္ပါ။
အပူခ်ိန္ ေလ်ာ့နည္းေစဖို႔ ပန္ကာ အသုံးျပဳတာ၊ အဲယားကြန္း ဖြင့္တာေတြ ျပဳလုပ္ပါ။
အပူလြန္ကဲတာေၾကာင့္ သတိလစ္ ေမ့ေျမာတာနဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါ လကၡဏာရပ္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာပါက နီးစပ္ရာ က်န္းမာေရးဌာနသို႔ အျမန္ဆုံး သြားေရာက္ၿပီး ကုသမႈခံယူပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေႏြရာသီကာလေတြ ျဖစ္တဲ့ မတ္လ၊ ဧၿပီလနဲ႔ ေမလေတြမွာ အပူခ်ိန္ျမင့္မားေလ့ရွိၿပီး အပူရွပ္တာ ေၾကာင့္ အေသေပ်ာက္ႏႈန္း ျမင့္မားတဲ့ ကာလေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အပူရွပ္တဲ့အ ေၾကာင္း၊ အပူရွပ္တဲ့ လကၡဏာရပ္ေတြ၊ အပူရွပ္တာကို ကာကြယ္တားဆီးႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္း စတာေတြကို သိရွိနားလည္ ထားၿပီး သတိျပဳက်င့္သုံးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အပူရွပ္တာနဲ႔ အပူရွပ္တာေၾကာင့္ျဖစ္လာ ႏိုင္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

ေဒါက္တာဦးဦးေက်ာ္
(ျပည္သူ႕က်န္းမာေရး)

Post Author: Good Health Journal

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *