အသည္းကင္ဆာရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ကို လူနာကိုယ္တိုင္ သိရွိႏိုင္တဲ့ အခ်က္ ေတြ ရွိပါသလား။
အသည္းကင္ဆာျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ လူနာကိုယ္တိုင္ကလည္း သူ႕မွာ ေျပာင္း လဲလာတာကို သိႏိုင္တယ္။ အသည္းက အနာျဖစ္ၿပီ၊ အက်ိတ္ေတြရွိၿပီ၊ အသည္း ႂကြပ္ၿပီဆိုရင္ အစားအေသာက္ပ်က္ တယ္။ အသည္းက ခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလုံးရဲ႕ ဇီ၀ျဖစ္ပ်က္မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးပါတယ္။ အသည္းက အင္ဇိုင္းေတြ၊ သည္းေျခရည္ ေတြထြက္ၿပီး ပ႐ိုတင္း၊ ကာဗိုဟိုက္ဒရိတ္၊ အဆီေတြကို ေခ်ဖ်က္ေပးပါတယ္။
အသည္းမွာ ေရာဂါတစ္ခုခုျဖစ္ၿပီဆို ရင္ လူနာက အစာအိမ္နဲ႔အူလမ္းေၾကာင္း ဆိုင္ရာ ေရာဂါလကၡဏာမ်ိဳးေတြျဖစ္တဲ့ အန္တာ၊ အစားအေသာက္ပ်က္တာ၊ စား ခ်င္စိတ္မရွိတာေတြျဖစ္တယ္။ ကိုယ္အ ေလးခ်ိန္နည္းနည္းက်တယ္။ အလိုလို ေနရင္း ႏုံးတယ္။ ညေနခင္း နည္းနည္း ဖ်ားတာမ်ိဳးေတြ ရွိတတ္တယ္။ မအီမသာ ျဖစ္တယ္။ ဒါေတြကေတာ့ ေယဘုယ်ျဖစ္ တတ္တာေတြပါ။ ဘာစားစား နည္းနည္း ပိန္လာတာမ်ိဳးလည္း ရွိတယ္။
တခ်ိဳ႕တေလ သိပ္ျမန္တဲ့ ကင္ဆာ အမ်ိဳးအစားဆိုရင္ မ်က္လုံးနည္းနည္းဝါ လာတယ္၊ ဆီးဝါတယ္၊ ဝမ္းသြားရင္ ျဖဴ ေရာ္ေရာ္ေတြ ျဖစ္တယ္။ အေရျပားေတြ နည္းနည္း ယားယံတာမ်ိဳးေတြ ခံစားရ တတ္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ႏုံးတာမ်ိဳး ေတြ အျဖစ္မ်ားတာပါပဲ။ လူတိုင္းက ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ သတိထားေနမယ္ဆို ရင္ ကင္ဆာျဖစ္တာကို သတိထားမိႏိုင္ပါ တယ္။ ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္ေတြ က် လာတယ္၊ အစားအေသာက္ပ်က္လာ မယ္၊ ဖ်ားမယ္၊ ႏုံးလာမယ္ဆိုရင္ ဆရာဝန္ တစ္ေယာက္ေယာက္နဲ႔ ျပသသင့္ပါတယ္။
အသည္းကင္ဆာေရာဂါကို ဘယ္လိုစမ္း သပ္စစ္ေဆးမႈေတြ ျပဳလုပ္ႏ္ိုင္ပါသလဲ။
ဆရာဝန္က အသည္းကင္ဆာရွိတဲ့ လူနာကို စမ္းသပ္ၾကည့္ရင္ အသည္းႀကီး ေနတာမ်ိဳးကို ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ အသား ဝါတာမ်ိဳးေတြကေတာ့ ေယဘုယ်အေနနဲ႔ ေတာ့ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ အစားအ ေသာက္ပ်က္ရင္လည္း ေသြးျဖဴဥနည္း တတ္တယ္။ ေသြးနီဥ ပိုမ်ားလာတယ္။ ေသြးထဲမွာTumor Marker လို႔ေခၚတဲ့ အသည္းကင္ဆာရဲ႕ျဖစ္ႏႈန္းကို သိခ်င္ ရင္ ဘယ္ေဆးခန္းႀကီးေတြမွာမဆို ေသြး ေဖာက္ၿပီး Alpha Fetoprotein (AFP) စစ္ႏိုင္ပါတယ္။ AFP အရမ္းျမင့္ေနတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အသည္းမွာ ကင္ဆာရွိၿပီလို႔ အမ်ားအားျဖင့္ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ လူနာ ကို သိပ္အႏၲရာယ္မရွိတဲ့ စမ္းသပ္မႈမ်ိဳး (ဥပမာ အာထရာေဆာင္း) နဲ႔ စမ္းၾကပါ တယ္။ အာထရာေဆာင္းကလည္း အ သည္းမွာရွိတဲ့ အေျခအေနအေတာ္မ်ား မ်ားကို သိရပါတယ္။ အာထရာေဆာင္း က အလုံးနည္းနည္းေသးတယ္၊ စင္တီမီ တာလည္း နည္းေသးတယ္ဆိုရင္ ေနာက္ ပိုင္းေပၚတဲ့ CT ဆို ပိုၿပီးေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ အသားစယူ (Biospy) ဖို႔ေတာင္ မလိုပါ ဘူး။ ဒါဆိုရင္ အသည္းမွာ ကင္ဆာျဖစ္ၿပီ လို႔ ေသခ်ာ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီထက္ ေသခ်ာခ်င္ရင္ေတာ့ အသားစယူၿပီး စစ္ ေဆးတာမ်ိဳး လုပ္လို႔ရပါတယ္။ ပုံမွန္အား ျဖင့္ AFP မ်ားတယ္ဆိုရင္ အသည္းကင္ ဆာျဖစ္ၿပီလို႔ ေသခ်ာသိေနတဲ့အတြက္ ခြဲစိတ္ဖို႔လိုအပ္မွပဲ အသားစယူၾကတယ္။
အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ပြားရတဲ့ အ ေၾကာင္းရင္းက ဘာေၾကာင့္ပါလဲ ဆရာ။
အသည္းကင္ဆာျဖစ္တဲ့ လူနာေတြ နည္းနည္းမ်ားလာတယ္။ မ်ားလာရတဲ့အ ေၾကာင္းရင္းကေတာ့ အသည္းေရာင္ အသားဝါ ဘီပိုး၊ စီပိုးကူးစက္မႈေတြနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ေနလို႔ပါ။ ေနာက္တစ္ခုက အ ရက္ေသာက္တာ၊ အသည္းအဆီဖုံးတာ ေတြကေန အသည္းႂကြပ္ၿပီး အသည္း ကင္ဆာကို ေျပာင္းသြားႏိုင္ပါတယ္။ အဖ လာေတာက္စင္(Afla Toxin) မႈိက လည္း အသည္းကင္ဆာကို ျဖစ္ေစပါ တယ္။ ေျမပဲမႈိတက္တာ၊ င႐ုတ္သီးမႈိ တက္တာေတြမွာ အာဖလာေတာက္စင္မႈိ ပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ေျမႀကီးနဲ႔ကပ္ ၿပီး တံေတာင္ေလာက္အကြာမွာ ေပါက္ တဲ့အပင္ေတြမွာ သဲကျဖစ္တဲ့ မႈိဆိုတာ ရွိ ပါတယ္။ ဆီႀကိတ္စက္ေတြရဲ႕ တခ်ိဳ႕ေန ရာေတြမွာလည္း မႈိေတြရွိေနပါတယ္။ ဆီႀကိတ္တဲ့စက္ေတြကို အၿမဲတမ္းစစ္ ေဆးၿပီး သန္႔ရွင္းေအာင္ ထားရပါမယ္။ မႈိစြဲတဲ့ေနရာေတြမ်ားတယ္၊ ၿပီးေတာ့ ဒီ ႏိုင္ငံက ဆီစားသုံးမႈက ျမင့္တယ္၊ မႈိစြဲႏိုင္ ေျခကလည္း မ်ားတဲ့အတြက္ အသည္း ကင္ဆာျဖစ္ႏႈန္းမ်ားတယ္။ အသည္း ကင္ဆာျဖစ္ေစတဲ့ တျခားအေၾကာင္း အရာေတြရွိေပမယ့္ အဓိကအျဖစ္မ်ားတာ က အာဖလာေတာက္စင္မႈိေတြ စားသုံးမိ တာေၾကာင့္ပါပဲ။
အသည္းကင္ဆာေရာဂါက ျဖစ္ပြားမႈ မ်ားပါသလား၊ အမ်ိဳးသားေတြက အမ်ိဳး သမီးေတြထက္ ပိုမိုျဖစ္ပြားၾကပါသလား ဆရာ။
အသည္းကင္ဆာဆိုတာ အသည္း မွာျဖစ္တဲ့ ျမန္မာလိုေျပာရရင္ ျမစ္ပြားနာ၊ အဂၤလိပ္လိုေျပာရင္ေတာ့ ဆဲလ္ေတြ ထိန္းခ်ဳပ္လို႔ မရဘဲပြားမ်ားလာတာကို ေခၚတာပါ။ အခုေနာက္ပိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ မွာ အသည္းကင္ဆာဟာ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ အျဖစ္မ်ားလာတာေတြ႕ရပါတယ္။
အမ်ိဳးသားနဲ႔ အမ်ိဳးသမီး ဘယ္သူ ျဖစ္ႏႈန္းမ်ားလဲဆိုတာက ျမန္မာႏိုင္ငံအ ေနနဲ႔ ေျပာရခက္ပါတယ္။ ကင္ဆာေဝဒ နာရွင္ေတြကို သီးသန္႔မွတ္ပုံတင္ထားတာ မ်ိဳး မရွိဘူး။ ဓာတ္ေရာင္ျခည္စက္ေတြ ရွိတဲ့ေနရာနဲ႔ ကင္ဆာကုသမႈဌာနေတြရွိ တဲ့ ရန္ကုန္၊ ေနျပည္ေတာ္၊ မႏၲေလးနဲ႔ ေတာင္ႀကီးတို႔ေလာက္ပဲ ကင္ဆာေဝဒနာ ရွင္ေတြကို မွတ္ပုံတင္ထားတာရွိပါတယ္။ အသည္းကင္ဆာေရာဂါက အမ်ိဳးသား ေရာ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာပါ ျဖစ္ပြားမႈက သိပ္အကြာႀကီး မဟုတ္လွဘူး။ အမ်ိဳး သားေတြက အရက္ေသာက္တာ ပိုမ်ား တယ္၊ ဘီပိုး၊ စီပိုးကူးစက္ခံရမႈ ပိုမ်ား တာေတြေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားေတြမွာ ေယ ဘုယ်အားျဖင့္ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ပြား တာ နည္းနည္းပိုမ်ားတယ္လို႔ေတာ့ ေျပာ ႏိုင္ပါတယ္။ ဘီပိုး၊ စီပိုးက ေသြးက တစ္ ဆင့္ကူးစက္တယ္။ လိင္ဆက္ဆံတာက ေန ကူးစက္တယ္။ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇအရလည္း ေျပာလို႔ရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ အသည္းကင္ ဆာ ေဝဒနာရွင္ေတြက ဆရာဝန္ေတြဆီ ေရာက္မလာဘဲ တိုင္းရင္းေဆးေတြ၊ ေဆးၿမီးတိုေတြ၊ ပရေဆးပင္ေတြနဲ႔ ကုၾကတာဆိုေတာ့ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ သူအေရအတြက္ကို အတိအက်ေတာ့ ေျပာဖို႔ေတာ့ ခက္ပါတယ္။
အသည္းကင္ဆာေရာဂါက တျခားကင္ ဆာေရာဂါေတြထက္ ကုသရ ပိုမိုခက္ခဲ ႏိုင္ပါသလား။
အသည္းကင္ဆာျဖစ္ရင္ ကုရခက္ တဲ့ အထဲမွာပါတယ္။ တကယ္လို႔မ်ား ေသေသခ်ာခ်ာ မကုသဘူး၊ အသည္း အစားထိုးဖို႔လည္း မရွိဘူးဆိုရင္ အသက္ ရွင္ဖို႔က တျခားကင္ဆာေရာဂါေတြထက္ အခြင့္အလမ္း ပိုနည္းပါတယ္။ ရင္သား ကင္ဆာတို႔၊ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာတို႔နဲ႔ ယွဥ္လိုက္ရင္ ဆဲလ္ပြားႏႈန္းလည္း ပိုျမန္ ပါတယ္။ ကုသရတာ နည္းနည္းခက္ပါ တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အသည္း ကင္ဆာမျဖစ္ခင္မွာ အသည္းႂကြပ္တာ(Cirrhosis) ျဖစ္တယ္။ အသည္းက ဘယ္ဘက္ျခမ္းနဲ႔ ညာဘက္ျခမ္းရွိတာမွာ ညာဘက္ျခမ္းက ပိုႀကီးတယ္။ အသည္း ႂကြပ္ေနရင္ ဓာတ္မွန္႐ိုက္ၾကည့္တဲ့အခါ အသည္းရဲ႕ညာဘက္ျခမ္းမွာ အစက္အ ေျပာက္ေလးေတြရွိတာကို ျမင္ရတယ္။ အသည္းကင္ဆာက လယ္ကြင္းထဲ ပိုးက် သလိုပဲ၊ တစ္ေနရာမွာ ပိုးက်ရင္ စပါးခင္း တစ္ခုလုံး ပိုးက်တယ္။ ပိုးက တစ္ေနရာ ထဲကြက္ၿပီး မက်ဘူး။ စပါးပင္အားလုံးကို ထိတယ္။ အသည္းကင္ဆာကလည္း လယ္ကြင္းထဲ ပိုးက်သလိုပဲ တစ္ေနရာ တည္းမွာ ျဖစ္ေပမယ့္လည္း တျဖည္း ျဖည္းနဲ႔ ေနာက္ပိုင္းမွာ အသည္းတစ္ခုလုံး ျဖစ္တယ္။ အသည္း ႂကြပ္တဲ့ေနရာေတြ အားလုံးက ျပန္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အသည္းကင္ဆာရဲ႕ အမ်ိဳးအစား ေပၚလည္း မူတည္ပါတယ္။
ပါေမာကၡေဒါက္တာစိန္လင္း
ခြဲစိတ္ႏွင့္ ကင္ဆာပါရဂူ