ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါက ဒင္ဂီး ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကူးစက္တာေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားပါ တယ္။ ဒီေရာဂါက ေသြးလြန္တုပ္ေကြးပိုး သယ္ေဆာင္တဲ့ ျခင္က်ားကိုက္ခံရတာက ေနတစ္ဆင့္ ကူးစက္ျဖစ္ပြားပါတယ္။ ဒီျခင္ေတြရဲ႕ခႏၶာကိုယ္မွာ အျဖဴအစက္ ေတြ ပါရွိတဲ့အတြက္ ျခင္က်ားလို႔ ေခၚတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျခင္က်ားေတြက ေရၾကည္ ေရသန္႔မွာ အဓိကေပါက္ဖြားၾကၿပီး ေန႔အ ခါမွာ လူေတြကို ကိုက္ေလ့ရွိပါတယ္။
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါမွာ ဒင္ဂီး အဖ်ားေရာဂါ (Dengue Fever)၊ ေသြး လြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ (Dengue Haem-orrhagic Fever) နဲ႔ ေသြးလန္႔တာ (Dengue Shock Syndrome) ဆိုၿပီး အဆင့္ဆင့္ ျဖစ္ပြားတတ္တဲ့ေရာဂါျဖစ္ပါ တယ္။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါက အသက္ ၁၅ ႏွစ္ေအာက္ေတြမွာ အမ်ား ဆုံး ျဖစ္ပြားတတ္ေပမယ့္ အခုအခါမွာ အ သက္အ႐ြယ္မေ႐ြး ျဖစ္ပြားေနပါတယ္။ က်ား၊ မ မေ႐ြး၊ ေတာေရာၿမိဳ႕ပါမက်န္ ေန ရာမေ႐ြး ျဖစ္ပြားေလ့ရွိတဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပါ တယ္။ တစ္ႏွစ္ပတ္လုံး ကူးစက္ႏိုင္ၿပီး မိုး ရာသီမွာ အျဖစ္အမ်ားဆုံးျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးလကၡဏာေတြက ေရာ ဂါပိုး သယ္ေဆာင္ထားတဲ့ ျခင္ကိုက္ခံရၿပီး ပ်မ္းမၽွ ၄ ရက္ကေန ၆ ရက္အၾကာမွာ စတင္ျပသပါတယ္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ဒင္ဂီးအဖ်ား(Dengue Fever) ေရာဂါက ႐ုတ္တရက္လတ္တေလာ အ ဖ်ားတက္လာတာနဲ႔အတူ ေခါင္းကိုက္ တာ၊ တစ္ကိုယ္လုံး ကိုက္ခဲတာ၊ ပ်ိဳ႕တာ၊ အန္တာ၊ မစားခ်င္^မေသာက္ခ်င္ျဖစ္ တာနဲ႔ တစ္ခါတေလ ခႏၶာကိုယ္မွာ အ စက္အေျပာက္ေတြ ေပၚလာတာတို႔ ျဖစ္ တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပုံမွန္ရာသီအ ကူးအေျပာင္းမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ တုပ္ေကြး ေရာဂါနဲ႔ ကြာျခားမႈမရွိတာေၾကာင့္ အမ်ား အားျဖင့္ ဒင္ဂီးအဖ်ားမွန္း မသိလိုက္ၾက ပါ။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္တိုင္း ကိရိယာနဲ႔ စစ္ ေဆး တိုင္းတာၾကည့္မယ္ဆိုရင္ လက္ဖ်ံ မွာ အစက္အေျပာက္ေတြ ေပၚလာတာက လြဲၿပီး တျခားစိုးရိမ္ရတဲ့ လကၡဏာေတြ မရွိပါ။
စိုးရိမ္ရေသာေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ (Dengue Haemorrhagic Fever) နဲ႔ ေသြးလန္႔ တာ (Dengue Shock Syndrome) စိုးရိမ္ရတဲ့လကၡဏာေတြက –
– ခႏၶာကိုယ္တြင္း ေသြးယိုစီးတဲ့အတြက္ ေၾကာင့္ ေကာ္ဖီမႈန္႔ေရာင္၊ အၫိုေရာင္ အဖတ္အမၽွင္ေလးေတြပါတဲ့ အရည္ေတြ အန္တာ၊ ဝမ္းမည္းမည္းသြားတာ၊ ႏွာ ေခါင္းေသြးယိုတာ၊ သြားဖုံးၾကားေသြး ထြက္တာ
– ခႏၶာကိုယ္မွာ ထိခိုက္မိသလို ေသြးျခည္ ဥလို အနီကြက္ေတြ ေပၚလာတာ
– ကိုယ္အပူခ်ိန္ ႐ုတ္တရက္က်ဆင္းလာ တာ (အမ်ားအားျဖင့္ စဖ်ားတဲ့ေန႔ကေန သုံးရက္ေျမာက္ေန႔မွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္)
– ႐ုတ္တရက္ ဗိုက္ေအာင့္လာတာ
– ဂနာမၿငိမ္ျဖစ္တာ ဒါမွမဟုတ္ အရမ္း မွိန္းလာတာ
– လက္ဖ်ား၊ ေျခဖ်ားေတြ အလြန္အမင္း ေအးစက္လာတာ
– ေသြးေပါင္အလြန္က်တာ၊ ေနာက္ဆုံး တိုင္းတာမရတဲ့ အေျခအေနျဖစ္တာ
– အေပၚေသြး၊ ေအာက္ေသြး ျခားနား ခ်က္က ၂၀ စင္တီမီတာ မာက်ဴရီ ဒါမွမ ဟုတ္ အဲဒီေအာက္နည္းေနတာ
– အစာ၊ ေရ မဝင္ေလာက္ေအာင္ အဆက္မျပတ္ အန္တာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါ တယ္။
ကေလးကိုယ္အပူခ်ိန္ က်ဆင္းသြား ၿပီး မွိန္းေနရင္၊ အိပ္ေနရင္ အႏၲရာယ္ရွိတဲ့ အေျခအေနျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အခုေရး သားခဲ့တဲ့ စိုးရိမ္ရတဲ့ လကၡဏာတစ္ခုခု ေတြ႕ရွိခဲ့ပါက နီးစပ္ရာ ေဆး႐ုံ၊ ေဆးခန္း ကို ခ်က္ခ်င္းေခၚေဆာင္ျပသဖို႔ လိုအပ္ပါ တယ္။
ဒင္ဂီးအဖ်ား (Dengue Fever)
ဒင္ဂီးအဖ်ားခံစားေနရတဲ့ ကေလး ကို သင့္အေနနဲ႔ ေအာက္ပါအခ်က္ေတြ အတိုင္း လုပ္ေဆာင္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
(၁) ဂ႐ုတစိုက္ၾကည့္႐ႈတာ (ေသြးေပါင္ မွန္မွန္ခ်ိန္တာ၊ ကေလးအေျခအေန ေစာင့္ၾကည့္တာ)
(၂) ကိုယ္အပူခ်ိန္အတြက္ ပါရာစီတေမာ (Paracetamol) တိုက္ေကၽြးႏိုင္တာနဲ႔ ေရဖတ္တိုက္ေပးတာ၊ ပါရာစီတေမာမွာ ကိုယ္အပူခ်ိန္အတြက္သာမက နာက်င္ ကိုက္ခဲေနတာေတြအတြက္လည္း အသုံး ျပဳႏိုင္ပါတယ္။ တျခားကိုယ္ပူက်ေဆး၊ အ ကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးျဖစ္တဲ့ အက္စ္ပ ရင္ (Aspirin) လို ေဆးမ်ိဳးေတြကို လုံး၀ မသုံးစြဲရပါ။ ဒီေဆးေတြက ခႏၶာကိုယ္ထဲ မွာ ေသြးယိုစီးတာရွိေနပါက ပိုဆိုးေစႏိုင္ တာေၾကာင့္ပါ။
(၃) အရည္ျပန္လည္ျဖည့္တင္းေပးဖို႔ လို အပ္တာေၾကာင့္ ဓာတ္ဆားရည္ေသာက္ တာ၊ အသီးအႏွံေဖ်ာ္ရည္ေတြ ေသာက္ ေပးတာေတြ ျပဳလုပ္ရပါမယ္။ ႏို႔တိုက္က ေလးငယ္ေတြကို မိခင္ႏို႔ဆက္လက္ တိုက္ေကၽြးရပါမယ္။
(၄) ဖ်ားေနတဲ့ကေလးကို အစားအ ေသာက္မေကၽြးတာမ်ိဳး မျပဳလုပ္သင့္ပါ။ ကေလးစားခ်င္ေသာက္ခ်င္စိတ္ ရွိတယ္ ဆိုရင္ ဘယ္လိုအစားအစာမဆို ေကၽြးႏိုင္ ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အၫိုေရာင္အရည္ (ေကာ္ဖီ၊ လက္ဖက္ရည္၊ ေခ်ာကလက္၊ မိုင္လို၊ အိုဗာတင္း) ေတြ ကေလးကို မတိုက္ေကၽြးသင့္ပါ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆို ေတာ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးျဖစ္တဲ့ကေလး ရဲ႕ အစာအိမ္လမ္းေၾကာင္းတစ္ေလၽွာက္ မွာ ေသြးေၾကာေလးေတြက ေသြးယိုစိမ့္ ၿပီး အၫိုေရာင္ေတြ အန္တတ္တာ ေၾကာင့္ ေကာ္ဖီလို အၫိုေရာင္အရည္ ေတြ တိုက္ေကၽြးထားပါက ခြဲျခားရခက္ခဲ မွာ စိုးတာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
ေဆး႐ုံတင္ကုသရမည့္အေျခအေန
ဒင္ဂီးအဖ်ား (Dengue Fever) မွာ ေအာက္ပါအခ်က္ေတြရွိရင္ ေဆး႐ုံ တင္ရပါမယ္။
– ေဆး႐ုံနဲ႔ အသြားအလာခက္တဲ့ေနရာ မွာ ေနထိုင္သူေတြ၊ ပို႔ေဆာင္ေရး ခက္ခဲတဲ့ ေဒသမွာ ေနထိုင္သူေတြ
– ေသြးဥမႊားအေရအတြက္ ၁၀၀ ေအာက္ က်ေနသူေတြ၊ ေသြးလန္႔တဲ့ လကၡဏာ ရွိေနသူေတြ
– ႏွာေခါင္းေသြးယို၊ သြားဖုံးေသြးယို စတဲ့ ေသြးယိုစီးတဲ့လကၡဏာရွိသူေတြ
– အလြန္အမင္း အန္ေနတာ၊ အရည္မ ေသာက္ႏိုင္တာတို႔ ျဖစ္ေနသူေတြ
– သက္ဆိုင္ရာတာဝန္ခံဆရာဝန္က ေဆး႐ုံတက္ဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ဆုံးျဖတ္ ေပးထားသူေတြ ေဆး႐ုံေဆးခန္းကို အခ်ိန္မီမေရာက္ရွိႏိုင္ရင္ ေနာက္ဆက္ တြဲဆိုးက်ိဳးေတြေၾကာင့္ အသက္ဆုံး႐ႈံး တဲ့အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သက္ ဆိုင္ရာေဆး႐ုံက တာဝန္ခံဆရာဝန္ခြင့္ျပဳ ခ်က္နဲ႔ ခြင့္ျပဳတဲ့အခ်ိန္ မတိုင္ေသးဘဲ ေဆး ႐ုံဆင္းတာကလည္း ဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္လာ ႏိုင္ၿပီး ကေလးကို ထိခိုက္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ မိဘ ဒါမွမဟုတ္ မိသားစုဝင္ေတြကို သတိ ေပး ေျပာၾကားထားသင့္ပါတယ္။ ေဆး႐ုံ ဆင္းၿပီးပါက တစ္ပတ္ေလာက္ အနား ယူဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ဟုတ္၊ မဟုတ္ အတည္ျပဳရာမွာ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ၊ လူနာစမ္းသပ္မႈေတြနဲ႔သာ အတည္ျပဳပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ Tourniquet Test ဆိုတာက ေသြး ေပါင္ခ်ိန္တိုင္းကိရိယာနဲ႔ စစ္ေဆးတိုင္း တာပါက လက္ဖ်ံမွာ အနီအစက္အေျပာက္ ေတြ ေပၚလာတာ ရွိ၊ မရွိ စစ္ေဆးတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေဒါက္တာစံထား