ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကာလ ၂၄ ပတ္ကေန၂၈ ပတ္အတြင္းမွာ မိန္းမကိုယ္ကေန ေသြးေတြဆင္းလာတာမ်ိဳး ဟာ ေမေမေတြႀကံဳရေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါဟာ သားအိမ္ထဲက အခ်င္းမေကာင္းတာေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္သလို မိခင္ရဲ႕ေမြး လမ္းေၾကာင္းတဝိုက္မွာ တခုခုျဖစ္ေနတာေၾကာင့္လည္း ေသြးေတြဆင္းတတ္ပါတယ္။ တခါတေလက်ေတာ့ လည္း အေၾကာင္းရင္းမယ္မယ္ရရ ရွာမရတာေတြရွိတယ္။ ေသြးမတိတ္တဲ့ေရာဂါရွိသူေတြမွာလည္း အခုလို မ်ိဳးေသြးေတြ ဆင္းတတ္ပါတယ္။
ဘာေတြက ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကာလမွာ ေသြးဆင္းေစလဲ?
- အခ်င္းေရွ႕ေရာက္တာ
- အခ်င္းကြာတာ
- ကေလးရဲ႕ေသြးေၾကာက ေမြးလမ္းေၾကာင္းအဝနားအထိေရာက္ေနတာ
- သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ
- သားအိမ္မွာ အသားလံုးျဖစ္တာ
- မိန္းမကိုယ္မွာ ေသြးေၾကာေတြေဖာင္းေနတာ
- ထိခိုက္ဒဏ္ရာရတာ
- ေရာဂါပိုးဝင္တာ
ဒီထဲမွာမွ အခ်င္းေရွ႕ေရာက္တာနဲ႕ အခ်င္းကြာတာကေတာ့ အျဖစ္မ်ားဆံုးအေၾကာင္းရင္းေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီႏွစ္ခုအေၾကာင္းကို ေမေမေတြေကာင္းေကာင္းသိထားဖို႕ လိုပါတယ္။
အခ်င္းေရွ႕ေရာက္တာ (Placenta Previa)
အခ်င္းေရွ႕ေရာက္တယ္လို႕ေျပာရင္ အခ်င္းတစ္ခုလံုးပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တစိတ္တပိုင္းပဲျဖစ္ျဖစ္ေရွ႕ေရာက္ေနရင္ ေသြးသြန္တတ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ကေတာ့ ကိုယ္ဝန္ ၂၈ ပတ္နဲ႕ အဲဒီေနာက္ပိုင္းေလာက္မွာ ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။
ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းေတြက ဘာေတြလဲ?
- အျမြာကိုယ္ဝန္ေဆာင္တာ
- သားသမီးမ်ားမ်ားေမြးထားတာ
- မိခင္အသက္ႀကီးတာ (၃၅ႏွစ္ ေနာက္ပိုင္း)
- အရင္ကိုယ္ဝန္မွာ ခြဲေမြးထားတာ
- သားအိမ္ခြဲဖူးတာ၊ သားအိမ္ျခစ္ဖူးတာ
- သားအိမ္ပံုမွန္မဟုတ္တာ
- အငွားကိုယ္ဝန္ေဆာင္တာ
အခ်င္းေရွ႕ေရာက္တာကိုမွ အမ်ိဳးစားထပ္ခြဲပါေသးတယ္။ သားအိမ္ေခါင္းရဲ႕အတြင္းပိုင္းအဝကို အခ်င္းက အုပ္ကာထားရင္ Major Placenta Previa လို႕သတ္မွတ္ၿပီး သားအိမ္ရဲ႕သားအိမ္အဝကိုမအုပ္ရင္ Minor Placenta Previa လို႕သတ္မွတ္ပါတယ္။ Major မွာမွ Type I posterior, III, IV လို႕ထပ္ခြဲထားၿပီး Minor မွာဆိုရင္ Type I and II anterior လို႕ခြဲထားပါတယ္။
အခ်င္းေရွ႕ေရာက္ေနတာ ဘယ္လိုသိႏိုင္သလဲ
လကၡဏာေတြအေနနဲ႕ကေတာ့
- အေၾကာင္းရင္းမယ္မယ္ရရမရွိဘဲ မၾကာခဏေသြးဆင္းမယ္။ ကိုက္ခဲနာက်င္တာေတြေတာ့ မရွိတတ္ဘူး။ ဆင္းတဲ့ေသြးကလည္း နီနီရဲရဲျဖစ္ေနမယ္။
- ေသြးဆင္းတာမ်ားသေလာက္ လူကလည္း ရင္တုန္တာ၊ မူးေဝတာ၊ ျဖဴေဖ်ာ့တာ၊ ေသြးေပါင္က်တာေတြ ခံစားရပါတယ္။
- စမ္းၾကည့္တဲ့အခါမွာလည္း ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကာလအတိုင္း သားအိမ္အရြယ္အစားရွိပါတယ္။ သားအိမ္က ခပ္ေပ်ာ့ေပ်ာ့ျဖစ္ၿပီး နာက်င္တာေတြမရွိပါဘူး။ သေႏသားရဲ႕ အစိတ္ပိုင္းေလးေတြကိုေတာင္ စမ္းမိတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကေလးအေနထားမမွန္တာေတာ့ရွိတတ္တယ္။ အခ်င္းက ခံေနတဲ့အတြက္ ေခါင္းလာမစိုက္ေသးပါဘူး။
- နားေထာင္ၾကည့္ရင္ ကေလးႏွလံုးခုန္သံကို ၾကားရပါတယ္။ အာထရာေဆာင္းနဲ႕ အတည္မျပဳရေသးသေရြ႕ မိန္းမကိုယ္ထဲ လက္ထည့္စမ္းတာေတာ့ မလုပ္ရပါဘူး။
အခ်င္းေရွ႕ေရာက္ေနတာက ေနာက္ဆက္တြဲဘာေတြ ျဖစ္လာႏိုင္သလဲ?
အေမမွာဆိုရင္ –
- ေသြးေတြဆင္းတာမ်ားလာရင္ ေရွာ့ရသြားႏိုင္ပါတယ္။
- ေသြးအားနည္းလာမယ္။
- ေမြးၿပီးရင္လည္း ေသြးသြန္မယ္။
- မီးတြင္းမွာ ေသြးဆိပ္တက္ တတ္တယ္။
- ခြဲေမြးရႏိုင္ေျခမ်ားတယ္။
- တခါျဖစ္ဖူးရင္ ေနာက္တႀကိမ္ ထပ္ျဖစ္တတ္တယ္။
- အခ်င္းကပ္ေနတာ၊ က်န္ေနတာေတြ ရွိေနႏိုင္တယ္။
ကေလးမွာဆိုရင္ေတာ့ –
- ကေလးအေနထားမမွန္တာ
- လမေစ့ဘဲေမြးတာ
- ကေလးႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေႏွာင့္ေႏွးတာ
- ေမြးရာပါခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေတြပါလာတာ
- ကေလးအေသေမြးတာ
အခ်င္းကြာတာ (Abruptio Placenta)
ပံုမွန္အတိုင္းရွိေနတဲ့အခ်င္းက အခ်ိန္မတိုင္ဘဲ သားအိမ္နံရံကေန ကြာလာတာကလည္း ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကာလမွာ ေသြးဆင္းရျခင္းရဲ႕ အျဖစ္မ်ားတဲ့အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုပါပဲ။ သူ႕မွာမွ သံုးပံုႏွစ္ပံုေလာက္က Revealed Type (ေသြးခ်ည္းပဲဆင္းတာ) ၊ သံုးပံုတစ္ပံုကေတာ့ Concealed Type (အျပင္ဘက္ကို ေသြးမဆင္းဘဲ သားအိမ္ထဲမွာ ေသြးေတြစုၿပီး အခ်င္းေအာက္မွာ ေသြးခဲေတြျဖစ္ေနတာ) နဲ႕ Mixed Type ေသြးဆင္းတာေရာ၊ ေသြးခဲစုတာပါျဖစ္တဲ့ အေရာကေတာ့ တခ်ိဳ႕တေလေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။
ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းေတြက ဘာေတြလဲ?
- ေသြးေပါင္တက္တာ
- ကိုယ္ဝန္ဆိပ္တက္တာ
- ေဆးလိပ္ေသာက္တာ
- ဗိုက္ကို ထိခိုက္မိတာ
- ကိုကင္းလိုေဆးေတြ သံုးတာ
- ေသြးႀကဲေဆးေသာက္ေနရတာ
- ေရျမြာေရမ်ားတာ
- ကေလးေမြးတာမ်ားတာ
- အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့တာ (အထူးသျဖင့္ ေဖာလိတ္ဓာတ္ ? )
အခ်င္းကြာတာ ဘယ္လိုသိႏိုင္သလဲ
လကၡဏာေတြအေနနဲ႕ကေတာ့
- ျပင္းျပင္းထန္ထန္ဗိုက္ေအာင့္လာမယ္
- တကယ္လို႕ Revealed Type ဆိုရင္ မိန္းမကိုယ္ကေန ေသြးခဲမပါဘဲ မဲညစ္ညစ္ေသြးေတြ ဆင္းလာမယ္။
- ပ်ိဳ႕မယ္၊ မူးမယ္၊ ဂဏာမၿငိမ္ျဖစ္မယ္။
- ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကာလေသြးတိုးတာ၊ ဗိုက္ကို ထိခိုက္မိတယ္ဆိုတာမ်ိဳး ႀကံဳထားမယ္။
လူနာကို စမ္းၾကည့္တဲ့အခါ
- ေသြးအဆင္းမမ်ားေပမယ့္ လူက ေဖ်ာ့ေတာ့အားနည္းေနတတ္ပါတယ္။
- သားအိမ္နံရံမွာ ေသြးခဲေတြစုေနတဲ့အတြက္ သားအိမ္ကိုကိုင္လိုက္ရင္ မာမာတင္းတင္းျဖစ္ေနၿပီး အထိမခံႏိုင္ေအာင္ နာေနတတ္ပါတယ္။
- ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကာလထက္ သားအိမ္အရြယ္အစားက ပိုႀကီးေနတတ္တယ္။
- သားအိမ္ကို စမ္းရတာလည္း ခက္ပါတယ္။
- ကေလးကေတာ့ ေခါင္းစိုက္ေနပါၿပီ။
- အေျခေနအရမ္းဆိုးရင္ေတာ့ သေႏသားက အထဲမွာ ေသေနတတ္ပါတယ္။
အခ်င္းကြာတာက ေနာက္ဆက္တြဲဘာေတြ ျဖစ္လာႏိုင္သလဲ?
အေမမွာဆိုရင္ –
- သားအိမ္ႀကီးမာေတာင့္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါကို Couvelaire Uterus လို႕ေခၚပါတယ္။
- ေမြးၿပီးေသြးသြန္တာ
- ေရွာ့ရတာ
- ေက်ာက္ကပ္အလုပ္မလုပ္ႏုိင္ေတာ့ဘဲ ဆီးသြားနည္းတာ၊ ဆီးမထြက္ေတာ့တာေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။
- DIC ေခၚ တကိုယ္လံုးမွာ ျပန္႔ႀကဲၿပီးေသြးခဲတာ
- သားအိမ္ကြဲထြက္တာ
- ေသြးဆိပ္တက္တာ
- Sheehan’s Syndrome ေခၚတဲ့ မီးတြင္းကာလမွာ ပစ္က်ဴထရီဂလင္းေလး ပုပ္သြားတာ
- အေမအသက္ဆံုးရံႈးတာ
- တခါျဖစ္ထားရင္ ျပန္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ကေလးမွာျဖစ္လာႏိုင္တာေတြကေတာ့ အခ်င္းေရွ႕ေရာက္ရင္ ျဖစ္တာေတြနဲ႔တူပါတယ္။
- ကေလးအေနထားမမွန္တာ
- လမေစ့ဘဲေမြးတာ
- ကေလးႀကီးထြားဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေႏွာင့္ေႏွးတာ
- ေမြးရာပါခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေတြပါလာတာ
- ကေလးအေသေမြးတာ ေတြအျပင္ သေႏသားအသက္ရွဴမဝတာေၾကာင့္ ေအာက္ဆီဂ်င္လံုလံုေလာက္ ေလာက္မရတာပါ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
ဘာေတြ စစ္ေဆးၿပီး ဘယ္လိုကုသမႈခံယူရမလဲ?
ဒီအေျခေနႏွစ္ခုစလံုးဟာ ေဆးရံုသြားကို သြားရပါမယ္။ ေဆးရံုမွာေတာ့ အာထရာေဆာင္းရိုက္တာ၊ ေသြးစစ္ တာ၊ ဆီးစစ္တာ၊ ကေလးႏွလံုးခုန္ႏႈန္းတိုင္းတာ စတဲ့ လိုအပ္တဲ့စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ေပးပါလိမ့္မယ္။
ေသြးေတြဆင္းထားတဲ့ျဖစ္တဲ့အတြက္ လိုအပ္ရင္ ေသြးသြင္းတာ၊ ေဆးခ်ိတ္တာေတြ လုပ္ေပးပါလိမ့္မယ္။ ေသြးအားနည္းေနရင္လည္း ျဖည့္စြက္ေဆးေတြတိုက္မယ္။ ေမြးရေတာ့မယ္ဆိုရင္လည္း ခြဲေမြးမလား၊ ရိုးရိုးေမြးမလားဆိုတာေတြ ေသခ်ာဆံုးျဖတ္ရပါတယ္။ ဒါေတြက ဆရာဝန္ေတြက လုပ္ေပးသြားမွာေတြျဖစ္လို႕ အေသးစိတ္မေျပာေတာ့ပါဘူး။
အေရးႀကီးတာက ေမေမေတြကို မိသားစုဝင္ေတြက ေစာင့္ေရွာက္မႈဘယ္လိုေပးမလဲဆိုတာ၊ ေမေမေတြက ဘာေတြလိုက္နာမရမယ္ဆိုတာ သိထားဖို႕ပါပဲ။
- ကေလးကို မိခင္ႏို႕တိုက္ေကၽြးပါ။
- ကေလးကို ေသခ်ာဂရုစိုက္ပါ။
- ေသြးအားနည္းေနမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ေသြးအားေကာင္းေစမယ့္ အစားစာေတြ၊ ေဆးေတြကို ေသခ်ာစားေသာက္ပါ။
- Family Plan နဲ႕ Birth Spacing လို႕ေခၚတဲ့ ဘယ္ေလာက္အၾကာမွာမွ ကေလးယူမယ္၊ ကေလးတစ္ေယာက္နဲ႕ တစ္ေယာက္ၾကား ဘယ္ေလာက္ျခားမယ္၊ ေမြးလာတဲ့ကေလးအတြက္ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဘာေတြျဖည့္ဆည္းေပးဖို ့ အဆင္သင့္လုပ္ထားရမယ္ ဆိုတာေတြကို အတိအက်ျပင္ ဆင္ထားဖို႕လိုပါတယ္။
- တကယ္လို႕ ကေလးအေသေမြးတာမ်ိဳးေတြ ရွိရင္ေတာ့ မိခင္ျဖစ္သူကို Bromocriptine လို ႏို႕ခမ္းေဆးေတြအျပင္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားေပးႏွစ္သိမ့္မႈေတြ၊ ဂရုစိုက္မႈေတြ ေပးကိုေပးရပါမယ္။
- ၿပီးေတာ့ မိခင္ျဖစ္သူကိုက်န္းမာေရးအသိေပးတာမ်ိဳး၊ ေနာက္ထပ္မျဖစ္ေအာင္ ျဖစ္ေတဲ့အခ်က္ေလးေတြကေန ႀကိဳတင္ကာကြယ္တာမ်ိဳးေတြ ျပင္ဆင္ထားဖို႕လိုပါလိမ့္မယ္။
ေမတၱာျဖင့္…
ေဒါက္တာစိမ့္