ဘ၀မွာ အစာဆိုတာမရွိမျဖစ္ လို အပ္ပါတယ္။ ဆရာဝန္ေတြကလည္း လူ နာအတြက္ အာဟာရဓာတ္ရွိဖို႔ အာ႐ုံစိုက္ ရပါတယ္။ ေဆး႐ုံတက္ေနတဲ့လူနာေတြ ရဲ႕သုံးပုံတစ္ပုံေလာက္ဟာ ပ႐ိုတင္း၊ ကယ္လိုရီခ်ိဳ႕တဲ့ေနၾကၿပီး သုံးပုံႏွစ္ပုံက ေတာ့ ေဆး႐ုံကဆင္းသြားတဲ့အခါ အာ ဟာရခ်ိဳ႕တဲ့တာ၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က် သြားတာေတြျဖစ္သြားတတ္ၾကပါတယ္။
အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း
၀ေနတဲ့လူတစ္ေယာက္မွာ အာဟာ ရခ်ိဳ႕တဲ့လို႔ ႂကြက္သားသိမ္လွီေနတာ မရွိဘူးလို႔မထင္လိုက္ပါနဲ႔။ အဆီဓာတ္ ေတြေၾကာင့္ ႂကြက္သားသိမ္လွီတာကို မ ျမင္ရတာပါ။ ဒါကို Sarcopenic Obes-ity လို႔ေခၚပါတယ္။ သူတို႔တစ္ေတြ ဟာ ဇီ၀ကမၼဆိုင္ရာေရာဂါစုေတြ၊ ခြဲစိတ္ၿပီးတဲ့ အခါေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြ ဝင္လာ ပါတယ္။ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ လူတစ္ ေယာက္အေပၚ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ လႈပ္ရွား မႈ၊ ပုံပန္းသဏၭာန္အေပၚ သက္ေရာက္ေစ ပါတယ္။ ခြဲစိတ္ပိုင္းမွာက် ခႏၶာကိုယ္အ ဆီမရွိတာဟာ ေကာင္းက်ိဳးတစ္ခုရရွိပါ တယ္။ ဆရာဝန္အတြက္ ခႏၶာေဗဒ ေကာင္းေကာင္းျမင္ရလို႔ ခြဲစိတ္ဖို႔လြယ္ကူ Pneumonia ေရာဂါ၊ ဒဏ္ရာပိုးဝင္တာ၊ ေဆး႐ုံတက္ရက္ၾကာရွည္တာျဖစ္တတ္ ပါတယ္။
ဝိေသသလကၡဏာ ႏွစ္မ်ိဳး
ခြဲစိတ္လူနာမွာ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့တဲ့ အခါ ဝိေသသလကၡဏာႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ ပထမတစ္ခုက အစာမစားတာဟာ ေရာ ဂါရဲ႕အက်ိဳးေၾကာင့္ျဖစ္လာတာပါ။ အဲဒီ လိုအစာမစားတဲ့အခါ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕စြမ္း အင္နဲ႔ ပ႐ိုတင္းသိုေလွာင္မႈဆုံး႐ႈံးေစပါ တယ္။ ဒုတိယတစ္ခုက ေရာင္ရမ္းတာ၊ ဖိစီးတာေတြေၾကာင့္ ဇီ၀ကမၼအာနိသင္ ေတြရွိလာပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ပ်က္စီး မႈမ်ားတာ၊ အအၚမႈနည္းတာေတြပါ။ အဲ ဒီလိုေျပာင္းလဲတာေတြေၾကာင့္ေသြးထဲ မွာ Albumin ဓာတ္နည္းတာ၊ ႂကြက္ သား သိမ္လွီတာ၊ ေရဓာတ္စုပုံတာျဖစ္ ေစပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အာဟာရ ခ်ိဳ႕တဲ့တာက အစာမစားလို႔ျဖစ္ရသလို ပါးစပ္ကေနလည္း မစားတာ၊ ဇီ၀ကမၼ ေျပာင္းလဲတာေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ရပါ တယ္။
အာဟာရဓာတ္တိုင္းတာျခင္း
ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕အဓိကစြမ္းအင္သို ေလွာင္မႈဟာ အေရျပားေအာက္ဘက္နဲ႔ ဝမ္းဗိုက္တြင္းအဆီေတြမွာျဖစ္ပါတယ္။ သိုေလွာင္ထားတဲ့အဆီေတြ ဆုံး႐ႈံးတာက လုပ္ငန္းတာဝန္ကို မထိခိုက္ေစပါဘူး။ ခႏၶာကိုယ္မွာ ပ႐ိုတင္းအတြက္သိုေလွာင္ မႈမရွိပါဘူး။ အစာမစားရတဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ ဆို ႂကြက္သားနဲ႔ အူေတြကေန amino acid ထုတ္ၿပီး လုပ္ငန္းခ်ိဳ႕ယြင္းတာေတြ ျဖစ္ေစပါတယ္။
အာဟာရဓာတ္တိုင္းတာတဲ့အခါ လတ္တေလာ အစာစားတာ၊ စြမ္းအင္နဲ႔ ပ႐ိုတင္းသိုေလွာင္မႈပမာဏ၊ လူနာရဲ႕ပုံ ပန္းသြင္ျပင္အေျခအေနေတြနဲ႔ တြက္ ခ်က္ရပါတယ္။ ဥပမာ လူနာတစ္ေယာက္ က အစာမစားရတာ ငါးရက္ရွိၿပီ။ ေနာက္ ပိုင္းအစာစားခ်င္စိတ္မရွိတာ၊ ပ်ိဳ႕တာ၊ အန္တာေတြျဖစ္ေနတယ္ဆိုရင္ အစာဝင္ တာနည္းႏိုင္ေျခရွိၿပီး အာဟာရဓာတ္ခ်ိဳ႕ တဲ့တတ္ပါတယ္။ စြမ္းအင္သိုေလွာင္မႈ ပမာဏတိုင္းတာတဲ့အခါ အေရျပား ေအာက္အဆီဆုံး႐ႈံးတာ၊ ပ႐ိုတင္းသို ေလွာင္တာအတြက္ ႂကြက္သားကိုၾကည့္ ရပါတယ္။ ေနာက္တစ္နည္းBody Mass Index (BMI) နဲ႔လည္းတြက္လို႔ ရပါတယ္။ BMI လိုခ်င္ရင္ ကိုယ္အေလး ခ်ိန္ကီလိုဂရမ္ကို အရပ္ ခာ၂ နဲ႔စားလိုက္ ပါ။ ပုံမွန္ BMI ဟာ ၁၈ ဒသမ ၅ ကေန ၂၄ ဒသမ ၉ အထိရွိရပါမယ္။ ၁၈ ေအာက္ဆို ပ႐ိုတင္း၊ ကယ္လိုရီခ်ိဳ႕တဲ့ေန တယ္လို႔ ယူဆရပါတယ္။ ၂၅ ကေန ၂၉ ဒသမ ၉ ဆို ၀လာဖို႔ အစျပဳေနတာျဖစ္ၿပီး ၃၀ ကေန ၃၉ ဒသမ ၉ ဆိုရင္ ၀ေနတာ ပါ။ ၄၀ အထက္ဆိုရင္ေတာ့ အဝလြန္တာ ျဖစ္ေနပါၿပီ။
အာဟာရလိုအပ္ခ်က္တိုင္းတာျခင္း
စြမ္းအင္နဲ႔ပ႐ိုတင္း ဒါမွမဟုတ္ ႏိုက္ ထ႐ိုဂ်င္လိုအပ္တာဟာ ကိုယ္အေလး ခ်ိန္၊ ခႏၶာကိုယ္ဖြဲ႕စည္းပုံ၊ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေျခအေန၊ လႈပ္ရွားမႈ၊ စားေသာက္မႈ ေတြအေပၚမူတည္ၿပီး ေျပာင္းလဲသြားပါ တယ္။ လူနာအေတာ္မ်ားမ်ားအတြက္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္နဲ႔ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာအေျခ အေနေတြနဲ႔တင္ လုံေလာက္ပါတယ္။ ခြဲ စိတ္လူနာေတြ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳး မဝင္ရင္ စြမ္းအင္ကို 24kcal/kg/day၊ ပ႐ိုတင္းဓာတ္ကို 1kcal/kg/day လို အပ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳး ဝင္ေနရင္ေတာ့ စြမ္းအင္ကို ၃၀ ကေန ၃၅ ေလာက္အထိလိုအပ္ၿပီး ပ႐ိုတင္းကို ၁ ဒသမ ၃ ကေန ၁ ဒသမ ၅ ေလာက္ အထိ လိုအပ္ပါတယ္။ အာဟာရလိုအပ္ ခ်က္အေသးစိတ္တိတိက်က် တိုင္းခ်င္ ရင္ ၂၄ နာရီပတ္လုံး ဆီးထဲက ကမနa ဓာတ္စြန္႔ထုတ္ၿပီး တိုင္းတာသိႏိုင္ပါ တယ္။
ပါးစပ္ကဝင္တဲ့အစာေတြက ပ႐ို တင္းဓာတ္ေပးၿပီး ေသြးေၾကာကသြင္းတဲ့ အာဟာရဓာတ္က Amino acidအေန နဲ႔ ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္ကို ေပးစြမ္းပါတယ္။ ပ႐ို တင္းနဲ႔ညီမၽွတဲ့ ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္ဓာတ္လိုအပ္ ရင္ လိုအပ္ခ်က္ကို ၆ ဒသမ ၂၅ နဲ႔ ေျမႇာက္လိုက္ပါ။ လက္ေတြ႕က်ေတာ့ ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္လိုအပ္ခ်က္ကို ကယ္လိုရီရ ရွိမႈ ခန္႔မွန္းေျခနဲ႔ ဇီ၀ကမၼပမာဏေပၚ မူ တည္ၿပီး ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။ လူနာအ ေတာ္မ်ားမ်ားဟာေန႔တိုင္း 1g Nitrogen pre 200 kcal of energy လိုအပ္ပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ ပိုးမဝင္ရပါဘူး။ လူနာက သိပ္အေျခအေနေကာင္းဘူးဆိုရင္ 18-20 g Nitrogen ေလာက္ထိလိုအပ္ပါ တယ္။ အဲဒီထက္ ပိုလိုေနရင္ေတာင္ 18 g Nitrogen 1 day ေပးရင္ေတာင္ မထိ ေရာက္ေတာ့ပါဘူး။ အေျခအေနမ ေကာင္းတဲ့ လူနာအတြက္ဆို ပ႐ိုတင္းသို ေလွာင္မႈဆုံး႐ႈံးျခင္းနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ထုထည္ ပမာဏမဆုံး႐ႈံးေအာင္ ကာကြယ္ဖို႔မျဖစ္ ႏိုင္ေတာ့ပါ။ အဲဒီအခါ လူနာေတြအတြက္ ဇီ၀ကမၼပ်က္စီးျခင္းကေန ဆုံး႐ႈံးမႈကို ထိန္းႏိုင္ေအာင္သာ လုပ္ေပးရပါေတာ့ တယ္။
ေဒါက္တာ ဇြဲေကာင္းခ်စ္
